बसताना वज्रासन, पद्मासन, अर्धपद्मासन, सुखासन अशा कुठल्याही अवस्थेत बसावे. मी बहुतेक वेळा डावा पाय खाली आणि त्यावर उजवा पाय अशी मांडी घालून बसतो. तुम्हाला काय सोयीचं जातं ते बघावं, आणि त्यानुसार बसावं.

ही झाली ध्यानासाठी बसण्याची आदर्श पध्दत किंवा आदर्श 'पोश्चर' (posture). पण प्रत्येक जण आदर्श 'पोश्चर'मध्ये बसू शकत नाही.

काही लोकांना खाली बसता येत नाही, त्यांनी खुर्चीवर बसावं. शक्यतो पाठीचा कणा सरळ असावा.

काही लोकांच्या शारीरिक मर्यादा असतात. त्यांना 'बसणं' शक्य नसतं. त्यांनी वैद्यकीय सल्ल्यानुसार योग्य त्या अवस्थेत ध्यान करावे.

एक गोष्ट महत्त्वाची: शरीराला त्रास करून घेणं हा ध्यानाचा हेतू नाही!

ध्यान करण्याचे दोन हेतू: धार्मिक आणि आध्यात्मिक.

धार्मिक म्हणजे परमेश्वराची आराधना करण्यासाठी. आध्यात्मिक म्हणजे 'वर्तमानात जगायला शिकण्यासाठी'. (तुम्ही 'ध्यान आणि योग उपचार', 'लक्ष केंद्रित करणे' या कारणांसाठी ध्यान करू इच्छिता. त्याला मी अध्यात्म म्हणतो.)

हेतू कुठलाही असो, पण एका गोष्टीची जाणीव ठेवावी. ध्यानासाठी बसताना आदर्श 'पोश्चर'मध्ये बसण्याचा प्रयत्न करावा, पण हट्ट धरू नये.

कुठल्याही गोष्टीला घट्ट धरायचा हट्ट सोडणं, हीच ध्यानाची पूर्व अट आहे!

ध्यानाला बसताना योग्य स्थिती निवडणे महत्त्वाचे आहे, ज्यामुळे तुम्हाला दीर्घकाळ स्थिर आणि आरामदायक वाटेल. खाली काही सामान्य आसने दिली आहेत:

इतर महत्त्वाचे मुद्दे:

• पाठीचा कणा (Spine) सरळ ठेवा.
• खांदे Relaxed ठेवा.
• डोळे बंद ठेवा किंवा दृष्टी नासिकाग्रावर स्थिर ठेवा.
• श्वासावर लक्ष केंद्रित करा.

तुम्ही तुमच्या सोयीनुसार कोणतेही आसन निवडू शकता, ज्यात तुम्हाला आरामदायी वाटेल.