अध्यात्म

• आदिनाथ समाधी मंदिर, अहमदनगर, महाराष्ट्र
• आदिनाथ मंदिर, शिंगणापूर, महाराष्ट्र
• आदिनाथ मंदिर, नेवासा, महाराष्ट्र

ज्ञानेश्वरी, ज्याला भावार्थदीपिका असेही म्हणतात, ही संत ज्ञानेश्वरांनी १३ व्या शतकात लिहिलेली भगवतगीतेवरील विस्तृत टीका आहे. यात भगवतगीतेतील संस्कृत श्लोकांचे मराठीमध्ये स्पष्टीकरण दिलेले आहे.

ज्ञानेश्वरीमध्ये खालील गोष्टी आहेत:

• भगवतगीतेच्या श्लोकांचे अर्थ: ज्ञानेश्वरीमध्ये भगवतगीतेतील प्रत्येक श्लोकाचा अर्थ বিশদपणे सांगितला आहे.
• तत्त्वज्ञान: यात वेदांत आणि भारतीय तत्त्वज्ञानाचे सार आहे.
• भक्ति आणि योग: ज्ञानेश्वरी भक्ति आणि योगाचे महत्त्व विशद करते.
• आध्यात्मिक मार्गदर्शन: हे ग्रंथ वाचकांना जीवनातील ध्येय आणि आत्म-साक्षात्काराच्या मार्गावर मार्गदर्शन करतो.
• मराठी भाषेतील सौंदर्य: ज्ञानेश्वरी उच्च कोटीच्या मराठी भाषेचा उत्कृष्ट नमुना आहे.

ज्ञानेश्वरी हा मराठी साहित्य आणि संस्कृतीचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• विकिपीडिया
• महाराष्ट्र टाइम्स

निवृत्तीनाथ दिंडी हे वारकरी संप्रदायातील एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. हे एक सामूहिक पदयात्रा असते, जी महाराष्ट्रातील देहू आणि आळंदी यांसारख्या धार्मिक स्थानांवरून पंढरपूरला विठ्ठलाच्या दर्शनासाठी जाते.

दिंडीची काही वैशिष्ट्ये:

• सामूहिक यात्रा: दिंडीमध्ये अनेक वारकरी एकत्र चालतात.
• नियम व परंपरा: दिंडीमध्ये सहभागी होणाऱ्यांसाठी काही नियम आणि परंपरा असतात, ज्यांचे पालन करणे आवश्यक असते.
• शिस्त: दिंडीतील वारकरी अत्यंत शिस्तबद्ध असतात.
• भजन-कीर्तन: दिंडीमध्ये सतत भजन, कीर्तन आणि विठ्ठलाच्या नावाचा जयघोष केला जातो.

निवृत्तीनाथ दिंडी मार्ग:

निवृत्तीनाथांची दिंडी त्र्यंबकेश्वर येथून पंढरपूरकडे आषाढी एकादशीसाठी प्रस्थान करते. या दिंडीमध्ये अनेक भाविक सहभागी होतात आणि विठ्ठलाच्या दर्शनासाठी पायी प्रवास करतात.

अधिक माहितीसाठी:

• मराठी विश्वकोश

• भगवत धर्माचे पालन: वारकरी संप्रदाय हा भगवत धर्मावर आधारलेला आहे. भगवत धर्म म्हणजे বিষ্ণু (विष्णू) आणि त्यांचे अवतार यांची उपासना करणे.
• विठ्ठलाची भक्ती: विठ्ठल हे वारकरी संप्रदायाचे मुख्य दैवत आहे. विठ्ठल हे कृष्णाचे रूप मानले जाते. वारकरी भक्त विठ्ठलाची prayer (प्रार्थना), भजन, कीर्तन, आणि पूजा करतात.
• नामस्मरण: नामस्मरण म्हणजे देवाचे नाव सतत जपणे. वारकरी भक्त ‘राम कृष्ण हरी’ किंवा ‘विठ्ठल विठ्ठल’ यांसारख्या नावांचा जप करतात. नामस्मरण हे चित्त शुद्ध करण्याचा आणि देवाशी जवळीक साधण्याचा एक महत्त्वाचा मार्ग आहे.
• पंढरीची वारी: पंढरीची वारी म्हणजे दरवर्षी आषाढी एकादशीला पंढरपूरला विठ्ठलाच्या दर्शनासाठी पायी जाणे. लाखो वारकरी भक्त यामध्ये सहभागी होतात. वारी हे भक्ती आणि सामुदायिक एकात्मतेचे प्रतीक आहे.
• समानता आणि बंधुभाव: वारकरी संप्रदाय कोणत्याही जाती, धर्म, किंवा लिंगभेदाशिवाय सर्वांना समान मानतो. सर्व वारकरी एकमेकांशी बंधुभावाने वागतात.
• सत्य आणि अहिंसा: वारकरी संप्रदाय सत्य बोलणे आणि कोणालाही दुखवू नये यावर जोर देतो. अहिंसा हे वारकरी धर्माचे महत्त्वपूर्ण तत्त्व आहे.
• सेवा: वारकरी संप्रदाय निस्वार्थ भावनेने इतरांची सेवा करण्यास महत्त्व देतो. गरीब आणि गरजू लोकांना मदत करणे हे वारकरी धर्माचे एक महत्त्वाचे अंग आहे.
• साधे जीवन: वारकरी संप्रदाय साधे जीवन जगण्याचा आणि भौतिक सुखांच्या मागे न लागण्याचा उपदेश करतो. साधेपणा, नम्रता, आणि संतोष हे वारकरी जीवनाचे आदर्श आहेत.

मोक्ष:

विविध अर्थ:

मोक्षाचा मार्ग:

महत्व:

अधिक माहितीसाठी:

विभूती ही नेहमीच प्रतिमारूप असते म्हणजे, ती एखाद्या व्यक्ती, वस्तू किंवा घटनेच्या अस्तित्वाचा पुरावा असते. हे खालीलप्रमाणे स्पष्ट केले आहे:

• अस्तित्वाचा पुरावा: विभूती म्हणजे अवशेष किंवा चिन्ह. कोणतीतरी गोष्ट घडली आहे किंवा अस्तित्वात आहे हे त्यातून दिसून येते.
• उदाहरण:
  • एखाद्या ऐतिहासिक व्यक्तीच्या वापरातील वस्तू (उदा. महात्मा गांधींचा चरखा).
  • धार्मिक परंपरेतील अवशेष (उदा. बुद्ध relic).
  • नैसर्गिक घटनांचे अवशेष (उदा. ज्वालामुखीच्या लाव्हारसाचे खडक).
• महत्व: विभूती आपल्याला भूतकाळाशी जोडतात आणि त्यातून माहिती व प्रेरणा मिळण्यास मदत होते.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता:

• Wikipedia - Relic

भगवान शंकरांना 'भोळा सांब' म्हणण्यामागे अनेक कारणं आहेत:

• भोळे स्वभाव: शंकर हे फार भोळे आणिCompromising Swabhavache मानले जातात. ते भक्तांच्या भक्तीने लवकर प्रसन्न होतात आणि त्यांना हवे ते वरदान देतात. त्यांना कोणतीही गोष्ट मिळवण्यासाठी जास्त प्रयत्न करावे लागत नाहीत. ते सहज उपलब्ध होतात.
• वैराग्य: ते वैरागी आहेत. त्यांना सांसारिक मोह-माया आणि ऐश्वर्य यांचा मोह नाही. ते कैलासावर एकांतात राहतात आणि आपल्या ध्यानात मग्न असतात.
• दयाळू: ते अत्यंत दयाळू आहेत. ते आपल्या भक्तांना संकटातून वाचवण्यासाठी नेहमी तत्पर असतात. त्यांनी अनेक राक्षसांनाही वरदान दिले, कारण ते लवकर कोणावरही विश्वास ठेवतात.
• क्षमाशील: ते क्षमाशील आहेत. ते आपल्या भक्तांच्या चुका माफ करतात आणि त्यांना सन्मार्ग दाखवतात.

या कारणांमुळे भगवान शंकरांना 'भोळा सांब' म्हणतात.

अधिक माहितीसाठी, आपण हे पाहू शकता:

• youtube video