Topic icon

ध्यान

2
ध्यानाच्या अभ्यासामध्ये ज्यामध्ये भौतिक शरीर वापरले जात नाही, तेथे भौतिक शरीराची कोणतीही क्रिया नसते; ते म्हणजे सूक्ष्म ध्यान.

अनेकदा लोक काही ढोबळ विषयावर बोलतात; सूर्यावर, दिव्याच्या प्रकाशावर, एखाद्या बिंदूवर लक्ष केंद्रित करण्यासारखे.

याउलट, अलौकिक किंवा अतिसंवेदनात्मक विषयांवर ध्यान करणे याला सूक्ष्म ध्यान म्हणतात. उदाहरणार्थ - ओंकार श्रवण, आतील प्रकाश दर्शन, दिव्य सुगंधाचे ध्यान, साक्षी चैतन्यचे ध्यान. हे आपण आपल्या इंद्रियांद्वारे जाणू शकत नाही.
इच्छुकांना विनंती आहे की ध्यान-समाधी नावाच्या 6 दिवसीय शिबिरात सहभागी होऊन तुम्ही सूक्ष्म ध्यानाचा सराव सुरू करू शकता.
उत्तर लिहिले · 10/9/2023
कर्म · 53715
0

साधना कशी करावी याबद्दल काही मार्गदर्शन खालीलप्रमाणे:

  1. गुरु किंवा मार्गदर्शक निवडा:

    सुरुवात करण्यासाठी, अनुभवी गुरु किंवा मार्गदर्शकाची निवड करा. ते तुम्हाला योग्य मार्गदर्शन करू शकतील.

  2. ध्येय निश्चित करा:

    तुम्ही काय साध्य करू इच्छिता हे स्पष्ट असले पाहिजे. ध्येय निश्चित केल्याने तुम्हाला कोणत्या दिशेने जायचे आहे हे समजते.

  3. नियमित अभ्यास:

    साधना नियमितपणे करणे महत्त्वाचे आहे. रोज ठराविक वेळी अभ्यास करा.

  4. एकाग्रता:

    साधना करताना चित्त एकाग्र ठेवणे आवश्यक आहे. distractions टाळा.

  5. धैर्य आणि चिकाटी:

    साधनेत वेळ लागू शकतो, त्यामुळे धैर्य आणि चिकाटी ठेवणे महत्त्वाचे आहे.

  6. सकारात्मक दृष्टिकोन:

    तुमचा दृष्टिकोन सकारात्मक ठेवा. नकारात्मक विचार टाळा.

  7. सेवा:

    निःस्वार्थ भावनेने इतरांची सेवा करा.

  8. reflection (आत्मचिंतन):

    आपण काय करतो आहोत, याचा विचार करा आणि आपल्यात सुधारणा करा.

टीप: ही माहिती केवळ मार्गदर्शनासाठी आहे.

अधिक माहितीसाठी, तुम्ही आध्यात्मिक पुस्तके वाचू शकता किंवा तज्ञांचा सल्ला घेऊ शकता.

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 980
1
ध्यान करताना पाठीचा कणा सरळ असावा. बसल्यावर डोके, मान, पाठ, माकडहाड एका रेषेत आणि जमिनीला काटकोनात असावे.

बसताना वज्रासन, पद्मासन, अर्धपद्मासन, सुखासन अशा कुठल्याही अवस्थेत बसावे. मी बहुतेक वेळा डावा पाय खाली आणि त्यावर उजवा पाय अशी मांडी घालून बसतो. तुम्हाला काय सोयीचं जातं ते बघावं, आणि त्यानुसार बसावं.




ही झाली ध्यानासाठी बसण्याची आदर्श पध्दत किंवा आदर्श 'पोश्चर' (posture). पण प्रत्येक जण आदर्श 'पोश्चर'मध्ये बसू शकत नाही.

काही लोकांना खाली बसता येत नाही, त्यांनी खुर्चीवर बसावं. शक्यतो पाठीचा कणा सरळ असावा.

काही लोकांच्या शारीरिक मर्यादा असतात. त्यांना 'बसणं' शक्य नसतं. त्यांनी वैद्यकीय सल्ल्यानुसार योग्य त्या अवस्थेत ध्यान करावे.

एक गोष्ट महत्त्वाची: शरीराला त्रास करून घेणं हा ध्यानाचा हेतू नाही!

ध्यान करण्याचे दोन हेतू: धार्मिक आणि आध्यात्मिक.

धार्मिक म्हणजे परमेश्वराची आराधना करण्यासाठी. आध्यात्मिक म्हणजे 'वर्तमानात जगायला शिकण्यासाठी'. (तुम्ही 'ध्यान आणि योग उपचार', 'लक्ष केंद्रित करणे' या कारणांसाठी ध्यान करू इच्छिता. त्याला मी अध्यात्म म्हणतो.)

हेतू कुठलाही असो, पण एका गोष्टीची जाणीव ठेवावी. ध्यानासाठी बसताना आदर्श 'पोश्चर'मध्ये बसण्याचा प्रयत्न करावा, पण हट्ट धरू नये.

कुठल्याही गोष्टीला घट्ट धरायचा हट्ट सोडणं, हीच ध्यानाची पूर्व अट आहे!
उत्तर लिहिले · 24/8/2022
कर्म · 53715
0

तुमच्या प्रश्नांची उत्तरे खालीलप्रमाणे:

विपश्यना वयाच्या कितव्या वर्षी प्रसिद्ध आहे?

विपश्यना ही एक प्राचीन भारतीय ध्यान पद्धती आहे. हे ध्यान कोणत्याही वयोगटातील व्यक्ती करू शकते. लहान मुलांपासून ते वृद्धांपर्यंत कोणीही विपश्यना करू शकतो.

विपश्यना करण्याची कोणतीही विशिष्ट वयोमर्यादा नाही, परंतु लहान वयात विपश्यना केल्यास अधिक लाभ मिळण्याची शक्यता असते, कारण लहान वयात मन अधिक लवचिक आणि ग्रहणक्षम असते.

विपश्यना centres:

शौचाचे किती प्रकार आहेत?

शौचाचे मुख्यत्वे ७ प्रकार आहेत, जे ब्रिस्टल स्टूल स्केल (Bristol Stool Scale) वापरून निर्धारित केले जातात. हा स्केल शौचाचा आकार आणि सुसंगतता यावर आधारित आहे.

  1. पहिला प्रकार: कठीण खडे (Hard lumps)
  2. दुसरा प्रकार: गठ्ठा आणि कठीण (Lumpy and hard)
  3. तिसरा प्रकार: भेगाळलेला (Cracked)
  4. चौथा प्रकार: सापासारखा, गुळगुळीत (Smooth, like a snake)
  5. पाचवा प्रकार: मऊ थेंब (Soft blobs)
  6. सहावा प्रकार: फ्लफी तुकडे (Fluffy pieces)
  7. सातवा प्रकार: पाण्यासारखे, कोणताही घन भाग नाही (Watery, no solid pieces)

पहिला आणि दुसरा प्रकार बद्धकोष्ठता दर्शवतात, तर सहावा आणि सातवा प्रकार अतिसार दर्शवतात. चौथा प्रकार सामान्य मानला जातो.

अधिक माहितीसाठी:

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 980
0

स्वयं-अध्ययन म्हणजे स्वतःहून शिकणे. यात तुम्ही स्वतःच आपल्या शिक्षणाची जबाबदारी घेता. तुम्हाला काय शिकायचे आहे, कसे शिकायचे आहे आणि कधी शिकायचे आहे हे तुम्हीच ठरवता.

स्वयं-अध्ययनाचे फायदे:

  • तुम्ही आपल्या गतीने शिकू शकता.
  • तुम्ही आपल्या आवडीनुसार विषय निवडू शकता.
  • तुम्ही आपल्या वेळेनुसार अभ्यास करू शकता.
  • हे तुम्हाला अधिक स्वतंत्र आणि जबाबदार बनवते.

स्वयं-अध्ययन कसे करावे:

  • आपले ध्येय निश्चित करा.
  • शिकण्यासाठी योग्य साहित्य (पुस्तके, लेख, व्हिडिओ) शोधा.
  • अभ्यासाचे वेळापत्रक तयार करा.
  • नियमितपणे अभ्यास करा.
  • आपल्या प्रगतीचे मूल्यांकन करा.

स्वयं-अध्ययन एक प्रभावी शिक्षण पद्धती आहे. जर तुम्ही स्वतःहून शिकण्यास तयार असाल, तर तुम्ही काहीही शिकू शकता.

अधिक माहितीसाठी, आपण हे पाहू शकता:

उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 980
0
मंथन या शब्दाचे अनेक अर्थ आहेत. दही घुसळून ताक करणे हे देखील मंथनच आहे. मंथन या शब्दाचा दुसरा अर्थ 'घुसळणे' असा आहे. आपणास वैचारिक मंथन अभिप्रेत असल्यास त्यात देखील विचार घुसळून निर्णयावर लोणी वर काढायचे असते. जसे लोणी काढण्यासाठी रवी, मिक्सर, ब्लेंडर किंवा प्रमाण मोठे असल्यास वॉशिंग मशीन वापरतात, तसेच वैचारिक मंथनात डिस्कशन, ओपिनिअन पोल, डिबेट, ब्रेन स्टॉर्मिंग, प्रेझेंटेशन इ. पद्धती असतात.
उत्तर लिहिले · 22/4/2022
कर्म · 1850
0

ध्यान करताना डोळे उघडे ठेवायचे की बंद, हे ध्यानाच्या प्रकारावर आणि तुमच्या सोयीवर अवलंबून असते. दोन्ही पद्धतींचे फायदे आणि तोटे आहेत.

डोळे बंद ठेवून ध्यान करण्याचे फायदे:
  • एकाग्रता वाढते: डोळे बंद केल्याने बाहेरील distractions कमी होतात आणि लक्ष एकाग्र करणे सोपे जाते.
  • शांतता: डोळे मिटल्याने मनाला शांती मिळते.
  • अंतर्मुखता: हे आपल्याला आपल्या आत डोकावण्यास मदत करते.
डोळे उघडे ठेवून ध्यान करण्याचे फायदे:
  • alertness: झोप येण्याची शक्यता कमी होते.
  • वास्तविकता: हे ध्यानाला आपल्या दैनंदिन जीवनाचा भाग बनण्यास मदत करते.

शेवटी, तुमच्यासाठी काय चांगले काम करते हे शोधणे महत्त्वाचे आहे. प्रयोग करा आणि तुम्हाला सर्वात आरामदायक आणि प्रभावी काय वाटते ते पहा.

तुम्ही खालील लिंकवर जाऊन अधिक माहिती मिळवू शकता:

  1. ईशा फाउंडेशन: ईशा फाउंडेशन लेख
उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 980