1 उत्तर
1
answers
भारतातील उज्ज्वल ज्ञान-विज्ञान तंत्रज्ञान परंपरा?
0
Answer link
भारताला ज्ञान, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाची एक गौरवशाली परंपरा आहे. प्राचीन काळापासून भारताने या क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. खाली काही प्रमुख उदाहरणे दिली आहेत:
गणित:
- शून्याचा शोध: भारताने जगाला शून्याची संकल्पना दिली, ज्यामुळे गणितीय आकडेमोड करणे सोपे झाले.
- दशमान पद्धती: दशमान पद्धतीचा विकास भारतात झाला, जी आज जागतिक स्तरावर वापरली जाते.
- त्रिकोणमिती: त्रिकोणमितीच्या मूलभूत संकल्पनांचा विकास भारतात झाला.
- पायथागोरस प्रमेय: बौधायन यांनी पायथागोरस प्रमेयाचा सिद्धांत मांडला.
खगोलशास्त्र:
- आर्यभट्ट: आर्यभट्ट यांनी पृथ्वी गोल आहे आणि ती स्वतःभोवती फिरते हे सांगितले. त्यांनी सूर्यग्रहणाचे आणि चंद्रग्रहणाचे अचूक कारण स्पष्ट केले. (Britannica)
- भास्करacharya: यांनी गुरुत्वाकर्षणाचा सिद्धांत मांडला. (Indian Science)
वैद्यकशास्त्र:
- आयुर्वेद: ही प्राचीन भारतीय वैद्यकशास्त्र प्रणाली आहे, जी आजही उपचारांसाठी वापरली जाते.
- सुश्रुत: यांना शल्यचिकित्सेचे जनक मानले जाते. त्यांनी 'सुश्रुतसंहिता' या ग्रंथात शस्त्रक्रियांचे विस्तृत वर्णन केले आहे. (PubMed Central)
- चरक: चरकांनी 'चरकसंहिता' या ग्रंथात औषधशास्त्र आणि रोगांचे निदान याबद्दल माहिती दिली आहे. (PubMed Central)
धातुकाम:
- दिल्लीचा लोहस्तंभ: हा स्तंभ आजही गंजलेला नाही, जो प्राचीन भारतीय धातुकामाचे उत्कृष्ट उदाहरण आहे.
- तांबे आणि कांस्य: हडप्पा संस्कृतीत तांबे आणि कांस्य धातूंचा उपयोग मोठ्या प्रमाणावर केला गेला.
तंत्रज्ञान:
- वस्त्रोद्योग: प्राचीन भारतात वस्त्रोद्योग विकसित होता. उत्कृष्ट प्रतीचे कापड तयार केले जात होते.
- सिंचन: धरणे आणि कालवे बांधण्याची कला प्राचीन भारतीयांना अवगत होती.
- वास्तुकला: मोहक मंदिरे, स्तूपांची निर्मिती करण्यात आली.
याव्यतिरिक्त, रसायनशास्त्र, नौकानयन, आणि स्थापत्यशास्त्र यांसारख्या क्षेत्रातही भारताने महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे.