भारत
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान
तंत्रज्ञान
इतिहास
विज्ञान
प्राचीन भारतातील उज्ज्वल ज्ञान, विज्ञान, तंत्रज्ञान?
1 उत्तर
1
answers
प्राचीन भारतातील उज्ज्वल ज्ञान, विज्ञान, तंत्रज्ञान?
0
Answer link
प्राचीन भारतात ज्ञान, विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा विकास अनेक क्षेत्रांमध्ये झालेला दिसतो. खाली काही प्रमुख क्षेत्रांची माहिती दिली आहे:
1. गणित:
- शून्य (०): भारताने जगाला शून्याची संकल्पना दिली, ज्यामुळे गणितीय आकडेमोड करणे सोपे झाले.
- दशमान पद्धती: दशमान पद्धतीचा विकास भारतात झाला, जी आज जागतिक स्तरावर वापरली जाते.
- त्रिकोणमिती: त्रिकोणमिती (Trigonometry) आणि बीजगणितातील (Algebra) समीकरणे प्राचीन भारतीय गणितज्ञांनी विकसित केली.
- पायथागोरस प्रमेय: बौधायन यांनी पायथागोरस प्रमेयाचा शोध लावला, जे त्रिकोणाच्या बाजूंच्या संबंधांचे स्पष्टीकरण देते.
2. खगोलशास्त्र:
- ग्रह आणि तारे: भारतीय खगोलशास्त्रज्ञांनी ग्रह आणि ताऱ्यांच्या स्थितीचा अभ्यास केला.
- सूर्य सिद्धांत: आर्यभट्ट यांनी पृथ्वी स्वतःभोवती फिरते आणि सूर्य स्थिर आहे हे सांगितले.
- पंचांग: भारतीय पंचांग आजही ग्रह, तारे आणि नक्षत्रांच्या आधारावर बनवले जाते.
3. आयुर्वेद:
- चरक संहिता: चरक संहितेमध्ये अनेक रोगांवर उपचार आणि औषधे दिली आहेत.
- सुश्रुत संहिता: सुश्रुत संहितेत शस्त्रक्रिया (surgery) करण्याची पद्धत आणि उपकरणे याबद्दल माहिती आहे.
- वनस्पतीBased औषधे: प्राचीन भारतीय वैद्यांनी अनेक वनस्पतींपासून औषधे तयार केली, जी आजही वापरली जातात.
4. धातुकाम आणि रसायनशास्त्र:
- लोह स्तंभ: दिल्लीतील लोह स्तंभ हे प्राचीन भारतीय धातुकामाचे उत्तम उदाहरण आहे, जो आजही गंजलेला नाही.
- धातूंचे ज्ञान: प्राचीन भारतीयांना विविध धातूंचे ज्ञान होते आणि ते धातू शुद्ध करण्याची प्रक्रिया करत होते.
- रसायनिक प्रक्रिया: रसायनांचा उपयोग करून विविध वस्तू बनवण्याची कला प्राचीन भारतीयांना अवगत होती.
5. स्थापत्यशास्त्र आणि अभियांत्रिकी:
- सिंधू संस्कृती: सिंधू संस्कृतीतील शहरांची रचना, बांधकाम आणि जलव्यवस्थापन हे उत्कृष्ट स्थापत्यशास्त्राचे उदाहरण आहे.
- मंदिरे आणि स्तू: प्राचीन भारतीय मंदिरे आणि स्तूपांची रचना क्लिष्ट असून ती अभियांत्रिकीचा उत्कृष्ट नमुना आहे.
- जलाशय आणि कालवे: प्राचीन भारतात पाणी साठवण्यासाठी जलाशय आणि कालवे बांधले गेले, जे जलव्यवस्थापनाचे उत्तम उदाहरण आहे.
याव्यतिरिक्त, प्राचीन भारतात वस्त्रोद्योग, नौकानयन, आणि कला यांसारख्या क्षेत्रांमध्येही महत्त्वपूर्ण विकास झाला होता.