भारतात हरित क्रांतीच्या यशामध्ये कोणाचे योगदान महत्त्वाचे आहे?
- डॉ. एम. एस. स्वामीनाथन:
- उच्च उत्पादन देणाऱ्या वाणांचा विकास.
- शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन आणि प्रशिक्षण.
- कृषी धोरणांच्या निर्मितीमध्ये सहभाग.
- नॉर्मन बोरलॉग:
- गव्हाच्या उच्च उत्पादन देणाऱ्या वाणांचा विकास.
- भारताला गव्हाच्या उत्पादनात आत्मनिर्भर बनण्यास मदत.
- सी. सुब्रमण्यम:
- कृषी धोरणांचे निर्माण आणि अंमलबजावणी.
- शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी योजनांची सुरुवात.
- इतर शास्त्रज्ञ आणि कृषी संस्था:
- भारतीय कृषी संशोधन संस्था (Indian Agricultural Research Institute - IARI).
- विविध राज्यांतील कृषी विद्यापीठे.
भारतातील हरित क्रांतीचे जनक म्हणून डॉ. एम. एस. स्वामीनाथन यांना ओळखले जाते. त्यांनी उच्च उत्पादन देणाऱ्या (high-yielding varieties - HYV) गव्हाच्या आणि तांदळाच्या वाणांचा विकास आणि प्रसार करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
योगदान:
नॉर्मन बोरलॉग हे एक कृषीशास्त्रज्ञ होते आणि त्यांना 'हरित क्रांतीचे जनक' मानले जाते. त्यांनी गव्हाच्या उच्च उत्पादन देणाऱ्या वाणांचा विकास केला, ज्यामुळे जगभरातील अनेक देशांमध्ये अन्न उत्पादन वाढण्यास मदत झाली.
योगदान:
सी. सुब्रमण्यम हे भारताचे तत्कालीन कृषी मंत्री होते. त्यांनी हरित क्रांतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण धोरणे तयार केली आणि त्यांची अंमलबजावणी केली.
योगदान:
अनेक कृषी शास्त्रज्ञांनी आणि संस्थांनी हरित क्रांतीमध्ये मोलाची भर घातली. त्यांनी विविध पिकांचे उच्च उत्पादन देणारे वाण विकसित केले आणि शेतकऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञान शिकवले.
उदाहरणे:
या व्यक्ती आणि संस्थांच्या एकत्रित प्रयत्नांमुळे भारतात हरित क्रांती यशस्वी झाली आणि अन्नसुरक्षा प्राप्त करणे शक्य झाले.