ठसका केव्हा लागतो?
खो-खो.अरे ठसका लागला.वर बघ वग बघ..एखाद्याला जेवताना किंवा काही काताना ठसका लागला की अनेकजण असं म्हणतात. मात्र जेवताना किंवा खाताना असा ठसका का लागतो याचं कारण तुम्हाला माहित आहे का? आपण खाल्लेलं अन्न ज्यावेळी अन्ननलिकेऐवजी श्वसननलिकेत जातं त्यावेळी अचानक ठसका लागतो. अशावेळी श्वास घ्यायला देखील त्रास जाणवतो.
चुकून श्वासनलिकेत अन्न गेल्यास नेमकं काय होतं?
चुकून अन्न, पाणी अन्ननलिकेऐवजी श्वासनलिकेत जाण्यास अॅस्पिरेशन (aspiration) म्हटलं जातं. आपल्या घसाचे स्नायू हे अन्न अन्ननलिकेत ढकलतात. जेणेकरून तुमच्या श्वासनलिकेत खाल्लेलं अन्न जाणार नाही. याशिवाय श्वासनलिकेत जाऊ नये यासाठी वोकल कॉर्ड आणि इपिग्लॉटीस (vocal cords and epiglottis) देखील मदत करतात.
अन्न श्वासनलिकेत गेल्यावर शरीरात का बदल होतात?
ज्यावेळी आपल्या अन्न श्वसनलिकेत जातं त्यावेळी शरीर आपोआप हृदयाचे ठोके आणि रक्तदाब नियंत्रणात आणण्यास मदत करतं. याचदरम्यान अचानक आपल्याला खोकला येतो आणि झालेला बदल पूर्ववत होतात.
क्लिवलँड क्लिनिकचे डॉ. बोहडॅन पिच्युर्को यांच्या सांगण्यानुसार, "श्वसनलिकेत चुकून अन्न गेलं तर प्रथम आपल्याला ठसका लागतो. जर इतर कोणती गोष्ट श्वासनलिकेत गेली असल्यास शरीरातील ऑकसिजनची पातळी कमी होते. आणि त्याचा त्रास अधिक प्रमाणात होत असल्यास वेळीच डॉक्टरांची मदत घ्यावी."
ठसका (Choking) विविध कारणांमुळे लागू शकतो, त्यापैकी काही मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
-
अन्न किंवा वस्तू घशात अडकणे:
जेव्हा आपण जेवताना किंवा काही गिळताना एखादा मोठा घास किंवा वस्तू श्वासनलिकेत अडकते, तेव्हा ठसका लागतो. लहान मुले खेळताना लहान वस्तू (उदा. बटण, नाणी) तोंडात टाकतात आणि ती श्वासनलिकेत अडकल्यास ठसका लागू शकतो.
-
अन्ननलिका (Esophagus) समस्या:
अन्ननलिकेमध्ये काही समस्या असल्यास, जसे की stricture (अन्ननलिका अरुंद होणे) किंवा spasm (अन्ननलिकेतील स्नायूंचा अचानक आकुंचन), अन्न घशात अडकू शकते आणि ठसका लागू शकतो.
-
neurological conditions (मज्जासंस्थेशी संबंधित समस्या):
स्ट्रोक ( पक्षाघात ) किंवा इतर neurological conditions मुळे गिळण्याची क्रिया व्यवस्थित होत नाही आणि ठसका लागू शकतो.
-
gastroesophageal reflux disease (GERD):
GERD मध्ये, पोटातील ऍसिड अन्ननलिकेत परत येते, ज्यामुळे अन्ननलिका चिडून ठसका लागू शकतो.
-
dysphagia (डिस्फेजिया):
या स्थितीत गिळताना त्रास होतो, ज्यामुळे अन्न श्वासनलिकेत जाण्याची शक्यता वाढते आणि ठसका लागतो.
जर तुम्हाला वारंवार ठसका लागत असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.