आईला दूध न आल्यास काय करावे?
आईचा आहार हा चौरस, सकस, आणि परिपूर्ण असावा. स्तनपान देणाऱ्या मातेला वाढीव उष्मांक, कॅल्शियम, लोह ह्यांची खूप आवश्यकता असते. तेव्हा तिने नेहमीपेक्षा जास्त खायला पाहिजे. आणि त्याचबरोबर भरपूर पाणीही प्यायला हवे.
गरोदरपणी जर २५०० उष्मांक(कॅलरी) लागत असेल तर बाळंतपणात तर त्याहून जास्त उष्मांक(कॅलरी) लागत असतात.
त्यासाठी रोजच्या जेवणात नाचणी, (नागली) बाजरी, गूळ, पालेभाज्या, विविध फळे त्याचबरोबर मांस, मासळी, मासे, हेही खायला पाहिजे.
तुम्हाला दूध जर आवडत असेल तर पनीर, दूध, ताक, चीज, हे पदार्थ जास्त जेवणात घ्यावेत. आणि तुपाचा वापर जेवणात, पोळीत जास्त करावा.
* कॅल्शियम, लोह, जीवनसत्वाच्या पूरक गोळ्या डॉक्टरांना विचारून घ्याव्यात. आणि जोपर्यंत तुम्ही स्तनपान करत आहात.
अळीव, डिंक, शतावरी, ह्या पदार्थामुळे प्रोलेक्टिन ह्या अंतस्रावाची निर्मिती अधिक प्रमाणात होऊन दूध जास्त प्रमाणात तयार होत असते. तसेच दूध वाढीसाठी औषधे चालू आहेत असा दिलासा मिळाल्यामुळेही दूध वाढण्यास मदत होत असते.
* त्याचप्रकारे दूध वाढवणारी औषधे - मेटोक्लोप्रोमाइडच्या १० मिलिग्रॅमच्या गोळ्या दिवसातून तीन वेळा दहा दिवस घेतल्यास दूध वाढत असते. ह्यासाठी प्रसूतीतज्ज्ञाच्या सल्ला घेऊ शकता.
* दूध वाढण्यासाठी बाळाने नीट दूध पिणे हाही एक मोठा उपाय आहे.
साभार - डॉ-अश्विनी भालेराव- गांधी
1. वारंवार स्तनपान:
नवजात शिशुला वारंवार स्तनपान करणे महत्त्वाचे आहे. दिवसातून किमान 8-12 वेळा स्तनपान द्या. प्रत्येक वेळी दोन्ही স্তनपान द्या. यामुळे दूध तयार होण्यास उत्तेजन मिळते.
2. योग्य आहार:
आईने संतुलित आणि पौष्टिक आहार घेणे आवश्यक आहे. आहारात प्रथिने, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यांचा समावेश असावा. भरपूर पाणी पिणे देखील महत्त्वाचे आहे.
3. आराम आणि विश्रांती:
आईला पुरेशी विश्रांती मिळणे आवश्यक आहे. तणाव कमी करण्यासाठी योगा आणि ध्यान करणे फायदेशीर ठरू शकते.
4. स्तनपान तंत्र:
बाळाला योग्य पद्धतीने स्तनपान देणे महत्त्वाचे आहे. बाळाने स्तनाग्राचा जास्तीत जास्त भाग तोंडात घ्यायला हवा, ज्यामुळे दूध व्यवस्थित बाहेर येईल.
अधिक माहितीसाठी हे उपयुक्त ठरू शकते: UNICEF Breastfeeding Guidance
5. डॉक्टरांचा सल्ला:
जर दूध येण्यास जास्त समस्या येत असेल, तर डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. काही वेळा औषधोपचार किंवा इतर वैद्यकीय मदतीची गरज भासू शकते.
6. गॅलेक्टागॉग (Galactagogues):
काही विशिष्ट पदार्थ जसे की मेथी, शतावरी, बडीशेप आणि ओट्स (oats) दूध वाढवण्यास मदत करतात.
याबद्दल अधिक माहिती येथे मिळेल: Galactagogues - PMC (nih.gov)
टीप: प्रत्येक स्त्री आणि बाळाची गरज वेगळी असते, त्यामुळे डॉक्टरांचा सल्ला घेणे सर्वोत्तम आहे.