• मार्कंडेय ऋषी हे भृगू ऋषींच्या वंशातील होते.
• ते भगवान शंकराचे निस्सीम भक्त होते.
• मार्कंडेय ऋषींनी कठोर तपश्चर्या करून महादेवांकडून अमरत्वाचे वरदान मिळवले, अशी मान्यता आहे.
• त्यांनी अनेक स्तोत्रे व मंत्रांची रचना केली, ज्यामुळे त्यांचे महत्त्व वाढले.
• मार्कंडेय पुराणामध्ये त्यांची कथा विस्तृतपणे दिलेली आहे.

मार्कंडेय ऋषींच्या जन्माची कथा फार प्रसिद्ध आहे. त्यांच्या पित्याला पुत्र नसल्यामुळे त्यांनी देवाची आराधना केली. देवाने त्यांना एकतर अल्पायुषी गुणवान पुत्र किंवा दीर्घायुषी साधारण पुत्र हवा, असा पर्याय दिला. त्यांनी अल्पायुषी गुणवान पुत्र मागितला. त्यामुळे मार्कंडेय यांचा जन्म झाला, ज्यांचे आयुष्य फक्त १६ वर्षांचे होते.

नारद मुनींनी त्यांना त्यांच्या अल्पायुष्याबद्दल सांगितले, तेव्हा मार्कंडेयांनी महादेवाची उपासना करण्यास सुरुवात केली. जेव्हा यम त्यांना घेण्यासाठी आले, तेव्हा त्यांनी शिवलिंगाला घट्ट मिठी मारली होती. त्यामुळे भगवान शिव त्रिशूल घेऊन प्रकट झाले आणि त्यांनी यमाला हरवले. त्यांनी मार्कंडेयांना अमरत्वाचे वरदान दिले.

मार्कंडेय ऋषी हे चिरंजीव आहेत, अशी श्रद्धा आहे. ते आजही तपश्चर्या करत आहेत, असे मानले जाते.

• महाराष्ट्र टाइम्स लेख