मी तुम्हाला ग्राहक हक्क आणि कर्तव्ये तसेच त्यांची काही उदाहरणे देतो.

ग्राहकांचे हक्क:

सुरक्षेचा हक्क:

प्रत्येक ग्राहकाला जीवघेण्या व धोकादायक वस्तुंपासून सुरक्षित राहण्याचा हक्क आहे.

उदाहरण: ग्राहकांनी ISI मार्क असलेले हेल्मेट वापरणे.

माहितीचा हक्क:

वस्तूची गुणवत्ता, प्रमाण, शुद्धता, दर्जा आणि किंमत याबद्दल माहिती मिळवण्याचा ग्राहकांचा हक्क आहे.

उदाहरण:label पाहून expiry date तपासणे.

निवडणुकीचा हक्क:

विविध प्रकारच्या वस्तू व सेवा मधून निवड करण्याचा हक्क ग्राहकांना आहे.

उदाहरण:दुकानदाराने एकाच वस्तू घेण्यासाठी आग्रह केल्यास ग्राहक त्याला नकार देऊ शकतो.

दाद मागण्याचा हक्क:

ग्राहकांना त्यांच्या तक्रारींचे निवारण करण्याचा हक्क आहे.

उदाहरण:खराब झालेले उत्पादन बदलून मागणे किंवा नुकसान भरपाई मागणे.

ग्राहक शिक्षणाचा हक्क:

ग्राहकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि कर्तव्यांविषयी माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे.

उदाहरण:जागरूक ग्राहक बनण्यासाठी ग्राहक शिक्षण कार्यक्रमात भाग घेणे.

ग्राहकांची कर्तव्ये:

वस्तू व सेवांची जाणीवपूर्वक खरेदी:

खरेदी करताना वस्तू आणि सेवांची गुणवत्ता, किंमत आणि उपयुक्तता तपासून घेणे आवश्यक आहे.

उदाहरण:खरेदी करताना वस्तूची किंमत आणि गुणवत्ता तपासून पाहा.

खरेदीची पावती ( bill ) घेणे:

खरेदी केल्यानंतर पावती घेणे हे महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून भविष्यात काही समस्या आल्यास पुरावा म्हणून वापरता येते.

उदाहरण:वस्तू खरेदी केल्यानंतर दुकानदाराकडून बिल मागा.

Standards ची तपासणी करणे:

ISI, FPO, Hallmark यांसारख्याStandard mark असलेल्या वस्तू खरेदी कराव्यात.

उदाहरण:इलेक्ट्रॉनिक वस्तू खरेदी करताना ISI मार्क तपासा.

तक्रार निवारण यंत्रणेचा वापर:

आपल्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी ग्राहक निवारण मंचाचा वापर करणे.

उदाहरण:वस्तू खराब निघाल्यास ग्राहक न्यायालयात तक्रार दाखल करा.

पर्यावरणाचे रक्षण:

पर्यावरणाचे रक्षण करणे प्रत्येक ग्राहकाचे कर्तव्य आहे. प्लास्टिकचा वापर टाळणे आणि पुनर्वापर करण्या योग्य वस्तूंचा वापर करणे.

उदाहरण:प्लास्टिक पिशव्यांऐवजी कापडी पिशव्यांचा वापर करा.

हे काही महत्वाचे ग्राहक हक्क आणि कर्तव्ये आहेत. एक जागरूक ग्राहक म्हणून, या हक्कांचा वापर करणे आणि कर्तव्यांचे पालन करणे आवश्यक आहे.