ग्राहक

1. सुरक्षेचा हक्क: ग्राहकांना जीवघेण्या व हानिकारक वस्तू व सेवांपासून संरक्षण मिळवण्याचा हक्क आहे.
2. माहितीचा हक्क: वस्तू व सेवांची गुणवत्ता, प्रमाण, शुद्धता, किंमत इत्यादींविषयी माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे, जेणेकरून ग्राहकांना योग्य निवड करता येईल.
3. निवडीचा हक्क: विविध वस्तू व सेवांमधून निवड करण्याची संधी मिळण्याचा हक्क आहे.
4. दाद मागण्याचा हक्क: अन्याय झाल्यास निवारण मिळवण्याचा हक्क आहे. यामध्ये वस्तू बदलून मिळवणे, नुकसान भरपाई मिळवणे इत्यादींचा समावेश होतो.
5. ग्राहक शिक्षणाचा हक्क: ग्राहकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि कायद्यांविषयी माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे.
6. स्वच्छ वातावरणाचा हक्क: प्रदूषणमुक्त वातावरणात जगण्याचा हक्क आहे, जेणेकरून आरोग्य सुरक्षित राहील.

1. जागरूकता: वस्तू व सेवा खरेदी करताना जागरूक असणे आवश्यक आहे. वस्तूची किंमत, गुणवत्ता, प्रमाण इत्यादी तपासून घेणे.
2. खरेदीची पावती: वस्तू खरेदी केल्यानंतर पावती (Bill) घेणे आवश्यक आहे.
3. मानके तपासा: ISI, Agmark यांसारख्या मानकांची खात्री करणे.
4. तक्रार: वस्तू सदोष आढळल्यास किंवा सेवेत त्रुटी असल्यास त्वरित तक्रार करणे.
5. पर्यावरणाचे रक्षण: पर्यावरणाचे रक्षण करणे आणि टिकाऊ उत्पादने वापरणे.

1. वस्तूची गुणवत्ता आणि सुरक्षितता काय आहे?
2. वस्तूची किंमत योग्य आहे का?
3. वस्तूची वॉरंटी (Warranty) आणि गॅरंटी (Guarantee) काय आहे?
4. वस्तू सदोष निघाल्यास काय करावे?
5. खरेदी करताना फसवणूक झाल्यास कोणाकडे तक्रार करावी?
6. ऑनलाईन (Online) खरेदी करताना काय काळजी घ्यावी?

ग्राहकाचे हक्क:

1. माहितीचा हक्क:

ग्राहकांना खरेदी करत असलेल्या वस्तू/सेवेची संपूर्ण माहिती मिळण्याचा अधिकार आहे. यात वस्तूची किंमत, गुणवत्ता, उत्पादन तारीख, वापर आणि देखभाल मार्गदर्शक तत्त्वे, वारंटी, आणि इतर संबंधित माहितींचा समावेश आहे.

ग्राहकांना विक्रेत्याकडून वस्तू/सेवेची खरोखरच असलेली माहिती मिळण्याचा अधिकार आहे. विक्रेत्याने ग्राहकांना दिशाभूल करणारी, खोटी किंवा चुकीची माहिती देऊ नये.

2. निवडीचा हक्क:

ग्राहकांना आपल्या गरजा आणि बजेटनुसार वस्तू/सेवा निवडण्याचा अधिकार आहे.

विक्रेत्याने ग्राहकांना वस्तू/सेवा निवडण्यासाठी पुरेसा वेळ आणि माहिती देणं आवश्यक आहे.

3. सुरक्षिततेचा हक्क:

ग्राहकांना सुरक्षित आणि निरोगी वस्तू/सेवा मिळण्याचा अधिकार आहे.

वस्तू/सेवेमुळे ग्राहकांना जीवितहानी किंवा मालमत्तेचे नुकसान होऊ नये.

4. तक्रार निवारणाचा हक्क:

वस्तू/सेवा खराब असल्यास किंवा विक्रेत्याने ग्राहकांना फसवलं असल्यास, ग्राहकांना तक्रार करण्याचा अधिकार आहे.

ग्राहकांना तक्रार निवारणासाठी विविध मार्ग उपलब्ध आहेत, जसे की ग्राहक फोरम, ग्राहक न्यायालय, आणि राष्ट्रीय ग्राहक आयोग.

5. शिक्षणाचा हक्क:

ग्राहकांना आपल्या हक्क आणि कर्तव्ये यांची माहिती मिळण्याचा अधिकार आहे.

सरकार आणि स्वयंसेवी संस्थांनी ग्राहकांना शिक्षण आणि जागरूकता कार्यक्रम आयोजित करून त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यास मदत करणं आवश्यक आहे.

ग्राहकाचे कर्तव्य:

1. जागरूक ग्राहक बनणे:

ग्राहकांनी आपल्या हक्क आणि कर्तव्ये यांची माहिती करून घेणं आवश्यक आहे.

ग्राहकांनी खरेदी करताना सावधगिरी बाळगणं आणि वस्तू/सेवेची योग्य ती तपासणी करणं आवश्यक आहे.

2. जबाबदारीने खरेदी करणं:

ग्राहकांनी आपल्या गरजेनुसारच खरेदी करणं आणि गरजेपेक्षा जास्त खरेदी टाळणं आवश्यक आहे.

ग्राहकांनी पर्यावरणपूरक आणि टिकाऊ वस्तू/सेवा निवडण्यास प्राधान्य देणं आवश्यक आहे.

3. तक्रार करताना योग्य मार्ग अवलंबणं:

वस्तू/सेवा खराब असल्यास किंवा विक्रेत्याने ग्राहकांना फसवलं असल्यास, ग्राहकांनी योग्य मार्गाने तक्रार करणं आवश्यक आहे.

ग्राहकांनी तक्रार करताना पुरावे जमा करणं आणि योग्य तक्रार अर्ज करणं आवश्यक आहे.

4. इतर ग्राहकांना मदत करणं:

ग्राहकांनी इतर ग्राहकांना त्यांच्या हक्क आणि कर्तव्ये यांची माहिती देऊन त्यांना जागरूक बनवणं आवश्यक आहे.

ग्राहकांनी इतर ग्राहकांना फसवणुकीपासून वाचवण्यासाठी आणि त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यासाठी मदत करणं आवश्यक आहे.

ग्राहक हे राष्ट्राची संपत्ती आहेत आणि त्यांच्या हक्क आणि कर्तव्ये यांचा आदर करणं हे सर्वांची जबाबदारी आहे.

ग्राहकाचे विविध प्रकार कोणते

सवलतीचे ग्राहक: जे ग्राहक वारंवार खरेदी करतात परंतु मुख्यतः मार्कडाउनवर खरेदीचे निर्णय घेतात. गरज-आधारित ग्राहक: विशिष्ट उत्पादन खरेदी करण्याच्या उद्देशाने ग्राहक. भटके ग्राहक: ज्या ग्राहकांना त्यांना काय खरेदी करायचे आहे याची खात्री नसते.

.

ग्राहकांचे विविध प्रकार काय आहेत

कोणत्याही व्यवसायात ग्राहकांची भूमिका घेतात. ग्राहकांचे वर्तन निवडणे आणि विविध ग्राहकांना अधिकाधिक नफा विक्री संसाधने अधिक चांगले करण्यासाठी, विविध ग्राहक ओळखणे आणि त्यांचे विभाजन करणे आवश्यक आहे. विविध प्रकारच्या ग्राहकांना आपण बघू शकता, व्यवसाय सक्षमपणे विकसित करण्यासाठी अधिक सुज्ज होऊ शकतात.

ग्राहकांचे प्रकार

ग्राहकांचे पाच मुख्य प्रकार

रिटेल उद्योगात, ग्राहकांना पाच मुख्य प्रकार विभागले जाऊ शकतात:

निष्ठावान ग्राहक : ग्राहक जे अल्पसंख्याक ग्राहक आधार बनवतात त्यांच्या विक्रीचा मोठा भाग निर्माण करतात.

आवेग ग्राहक : ज्या ग्राहकांची विशिष्ट उत्पादने नसतात आणि त्यांना चांगले वाटेल तेव्हा ग्राहक खरेदी करतात.

सवलतीचे ग्राहक : जे ग्राहक खरेदी करतात ते मुख्यतः मार्क डाउनवर खरेदीचे निर्णय घेतात.

गरज-आधारित ग्राहक : विशिष्ट उत्पादन खरेदी उद्देशाने ग्राहक.

भटके ग्राहक : जे ग्राहक त्यांना काय खरेदी उपलब्ध आहे याची खात्री आहे.

1. निष्ठावान ग्राहक

निष्ठावंत ग्राहक संतुष्ट करण्यासाठी सर्वात महत्त्वाचा आहे आणि कोणत्याही कंपनीसाठी ते सर्वात मोठे मूल्य असणे आवश्यक आहे. या तुकड्या ग्राहक सामान्यपणे कंपनीच्या ग्राहकांच्या बेसच्या 20% पेक्षा जास्त प्रतिनिधित्व करत नाहीत तर तुमची खरेदी विक्री . निष्ठावंत ग्राहक, नावाप्रमाणे, निष्ठावान असतात आणि उत्पादनाला खूप फायदा.

अतिरिक्त, निष्ठावंत इतर लोकांना ग्राहकांना सेवा देणार आहे. म्हणून, त्यांचे इनपुट आणि अभिप्राय मागवणे आणि त्यांना कंपनीच्या निर्णयात सामील करणे योग्य आहे. कंपनी एला विकसित होत असेल तर निष्ठावंत ग्राहक जास्त भरायला हवा.

2. आवेग ग्राहक

इम्पल्स ग्राहक हे विक्रीसाठी सर्वोत्कृष्ट ग्राहक आहेत आणि लक्ष केंद्रित करण्यासाठी (निष्ठावान ग्राहकांनंतर) दुसरा सर्वात आकर्षक विभाग आहे. इम्पल्स ग्राहकांच्या विशिष्ट खरेदी सूची आणि ते उत्स्फूर्तपणे उत्पादने खरेदी करतात. अतिरिक्त, आवेग ग्राहक सामान्य: उत्पादनांनुसार स्वीकारतात.

आवेग ग्राहकांच्या उत्पन्नाच्या उत्पन्नात निष्ठावान ग्राहक नंतर क्रमांकावर आहेत. या ग्राहकांना नवीन उत्पादनांच्या ऑफरबद्दल लूपमध्ये डिजिटल कंपनीच्या नफा सुधारण्यात खूप मदत करते.

3. सवलत ग्राहक

सवलतीचे ग्राहक कंपनीची यादी बदलण्यात महत्त्वाची भूमिका घेतात. ते, ग्राहक हे सवलतीच्या प्रवाहात वाहक वाहक. या प्रकाराचा ग्राहक क्वच पूर्ण किंमतीत उत्पादने खरेदी करतो आणि सर्वोत्तम मार्क डाउनसाठी थेट दुकाने खरेदी करतो.

सवलतीचे ग्राहक अपसेलिंगसाठी लवचिक असतात , सामान्यतः ग्राहकांचा सर्वात कमी निष्ठावान विभाग असतो आणि सामान्यतः जेव्हा चांगले मार्क डाउन इतर उपलब्ध असतात तेव्हा ते चालतात.

4. गरज-आधारित ग्राहक

गरज-आधारित ग्राहक विशिष्ट गरजेद्वारे चालवले जातात. शब्दांत, ते त्वरीत स्टोअरमध्ये प्रवेश करतात, त्यांना आवश्यक असलेली खरेदी करतात आणि निघून जातात. हे ग्राहक एखाद्या विशिष्ट गरजेसाठी किंवा ग्राहक खरेदी करतात आणि त्यांची विक्री करतात. गरजेनुसार ग्राहक इतर व्यवसाय वाढवू शकतात हे लक्षात घेण्यासारखे आहे.

म्हणून, ग्राहक वर्गाला कायम ठेवण्यासाठी त्यांच्याशी सकारात्मक वैयक्तिक संवाद सुरू करणे. गरजा-आधारित ग्राहकांना एकनिष्ठ ग्राहकांमध्ये रूपांतरित करणे योग्य सकारात्मक परस्परसंवादाने भिन्नता.

5. भटके ग्राहक

भटके ग्राहक कमाईची सर्वात कमी टक्केवारी बनवताना कंपनीकडे सर्वाधिक रहदारी आणतात. त्यांच्यासाठी विशिष्ट गरज किंवा इच्छा आणि ते इतर गोष्टींपेक्षा व्यवसायाच्या ठिकाणी एकत्र येतात. हे ग्राहक अनुभवाच्या सामाजिक संवादाचा आनंद घेतात.

म्हणून, या विभागाला संतुष्ट करण्याचा प्रयत्न करताना जास्त वेळ घालवणे अधिक फायदेशीर विभाग दूर जाऊ शकते. हा विभाग कमीत कमी प्रमाणात व्युत्पन्न करत असला तरी, या ग्राहकांना उत्पादनासाठी अंतर्दृष्टीपूर्ण माहिती प्रदान केल्याने स्वारस्य वाढू शकते आणि अंतिम खरेदी होऊ शकते.

मी तुम्हाला ग्राहक हक्क आणि कर्तव्ये तसेच त्यांची काही उदाहरणे देतो.

ग्राहकांचे हक्क:

सुरक्षेचा हक्क:

प्रत्येक ग्राहकाला जीवघेण्या व धोकादायक वस्तुंपासून सुरक्षित राहण्याचा हक्क आहे.

उदाहरण: ग्राहकांनी ISI मार्क असलेले हेल्मेट वापरणे.

माहितीचा हक्क:

वस्तूची गुणवत्ता, प्रमाण, शुद्धता, दर्जा आणि किंमत याबद्दल माहिती मिळवण्याचा ग्राहकांचा हक्क आहे.

उदाहरण:label पाहून expiry date तपासणे.

निवडणुकीचा हक्क:

विविध प्रकारच्या वस्तू व सेवा मधून निवड करण्याचा हक्क ग्राहकांना आहे.

उदाहरण:दुकानदाराने एकाच वस्तू घेण्यासाठी आग्रह केल्यास ग्राहक त्याला नकार देऊ शकतो.

दाद मागण्याचा हक्क:

ग्राहकांना त्यांच्या तक्रारींचे निवारण करण्याचा हक्क आहे.

उदाहरण:खराब झालेले उत्पादन बदलून मागणे किंवा नुकसान भरपाई मागणे.

ग्राहक शिक्षणाचा हक्क:

ग्राहकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि कर्तव्यांविषयी माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे.

उदाहरण:जागरूक ग्राहक बनण्यासाठी ग्राहक शिक्षण कार्यक्रमात भाग घेणे.

ग्राहकांची कर्तव्ये:

वस्तू व सेवांची जाणीवपूर्वक खरेदी:

खरेदी करताना वस्तू आणि सेवांची गुणवत्ता, किंमत आणि उपयुक्तता तपासून घेणे आवश्यक आहे.

उदाहरण:खरेदी करताना वस्तूची किंमत आणि गुणवत्ता तपासून पाहा.

खरेदीची पावती ( bill ) घेणे:

खरेदी केल्यानंतर पावती घेणे हे महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून भविष्यात काही समस्या आल्यास पुरावा म्हणून वापरता येते.

उदाहरण:वस्तू खरेदी केल्यानंतर दुकानदाराकडून बिल मागा.

Standards ची तपासणी करणे:

ISI, FPO, Hallmark यांसारख्याStandard mark असलेल्या वस्तू खरेदी कराव्यात.

उदाहरण:इलेक्ट्रॉनिक वस्तू खरेदी करताना ISI मार्क तपासा.

तक्रार निवारण यंत्रणेचा वापर:

आपल्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी ग्राहक निवारण मंचाचा वापर करणे.

उदाहरण:वस्तू खराब निघाल्यास ग्राहक न्यायालयात तक्रार दाखल करा.

पर्यावरणाचे रक्षण:

पर्यावरणाचे रक्षण करणे प्रत्येक ग्राहकाचे कर्तव्य आहे. प्लास्टिकचा वापर टाळणे आणि पुनर्वापर करण्या योग्य वस्तूंचा वापर करणे.

उदाहरण:प्लास्टिक पिशव्यांऐवजी कापडी पिशव्यांचा वापर करा.

हे काही महत्वाचे ग्राहक हक्क आणि कर्तव्ये आहेत. एक जागरूक ग्राहक म्हणून, या हक्कांचा वापर करणे आणि कर्तव्यांचे पालन करणे आवश्यक आहे.