मी तुम्हाला ग्राहक हक्क आणि कर्तव्ये याबद्दल माहिती देतो.

ग्राहकांचे हक्क:

• सुरक्षिततेचा हक्क: ग्राहकांना जीवघेण्या व हानिकारक वस्तू व सेवांपासून संरक्षण मिळवण्याचा हक्क आहे.

  • उदाहरण: सदोषPressure cookerमुळे अपघात झाल्यास, ग्राहकाला नुकसान भरपाई मागण्याचा हक्क आहे.

• माहितीचा हक्क: वस्तू व सेवांची गुणवत्ता, प्रमाण, शुद्धता, किंमत इत्यादी माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे.

  • उदाहरण: Label न लावलेल्या वस्तू खरेदी न करण्याचा ग्राहकाचा हक्क आहे.

• निवडीचा हक्क: विविध वस्तू व सेवांमधून निवड करण्याची संधी मिळवण्याचा हक्क आहे.

  • उदाहरण: एकाच दुकानातून वस्तू खरेदी करण्याची सक्ती नसल्याने ग्राहक गरजेनुसार दुकान निवडू शकतो.

• दाद मागण्याचा हक्क: ग्राहकांच्या तक्रारींचे निवारण करण्याचा हक्क आहे.

  • उदाहरण: सेवांमध्ये त्रुटी आढळल्यास ग्राहक ग्राहक न्यायालयात दाद मागू शकतो.

• ग्राहक शिक्षणाचा हक्क: ग्राहकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि कर्तव्यांविषयी माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे.

  • उदाहरण: ग्राहक संरक्षण कायद्याबद्दल माहिती असणे.

ग्राहकांची कर्तव्ये:

• वस्तू व सेवांची जाणीवपूर्वक खरेदी: वस्तू व सेवा खरेदी करताना त्यांची गुणवत्ता, किंमत, वापरण्याची पद्धत इत्यादींची माहिती घेणे आवश्यक आहे.

  • उदाहरण: ISI मार्क पाहून वस्तू खरेदी करणे.

• खरेदीची पावती (Bill) घेणे: वस्तू खरेदी केल्यानंतर पावती घेणे आवश्यक आहे, जी भविष्यात तक्रार करण्यासाठी उपयोगी ठरते.

  • उदाहरण: Warranty Card जपून ठेवणे.

• तक्रार करणे: वस्तू किंवा सेवेत दोष आढळल्यास तत्काळ तक्रार करणे.

  • उदाहरण: हॉटेलमध्ये जेवणाचा दर्जा चांगला नसल्यास तक्रार करणे.

• जागरूक ग्राहक: आपल्या हक्कांविषयी जागरूक राहून इतरांनाही माहिती देणे.

  • उदाहरण: ग्राहक मंचामध्ये सक्रिय सहभाग घेणे.

• पर्यावरणाचे रक्षण: वस्तूंचा वापर करताना पर्यावरणावर होणारा परिणाम लक्षात घेणे.

  • उदाहरण: प्लास्टिकचा वापर टाळणे.

अधिक माहितीसाठी:

• ग्राहक संरक्षण कायदा, २०१९ (https://consumeraffairs.nic.in/sites/default/files/file-uploads/latest-updates/Consumer-Protection-Act-2019.pdf)