सुरक्षिततेचा अधिकार: वस्तू व सेवा वापरताना सुरक्षित राहण्याचा ग्राहकांचा हक्क आहे. त्यामुळे वस्तू खरेदी करताना किंवा सेवा घेताना त्याची गुणवत्ता आणि सुरक्षितता तपासणे ग्राहकांचे कर्तव्य आहे.

माहितीचा अधिकार: ग्राहकांना वस्तू व सेवांबद्दल अचूक माहिती मिळवण्याचा हक्क आहे. त्यामुळे वस्तू खरेदी करताना लेबल, किंमत, उत्पादन तारीख, वापरण्याची अंतिम तारीख आणि इतर आवश्यक माहिती तपासणे आवश्यक आहे.

निवडीचा अधिकार: ग्राहकांना विविध वस्तू व सेवांमधून निवड करण्याचा हक्क आहे. कोणत्याही दबावाखाली न येता आपल्या गरजेनुसार वस्तू निवडणे हे ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.

प्रतिनिधित्व किंवा म्हणणे मांडण्याचा अधिकार: ग्राहकांना त्यांच्या समस्या व तक्रारी योग्य ठिकाणी मांडण्याचा हक्क आहे. वस्तू किंवा सेवेमध्ये काही दोष आढळल्यास त्याबद्दल विक्रेत्याकडे तक्रार करणे आणि आवश्यक असल्यास ग्राहक न्यायालयात दाद मागणे हे ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.

नुकसानभरपाईचा अधिकार: सदोष वस्तू किंवा सेवेमुळे नुकसान झाल्यास भरपाई मागण्याचा ग्राहकांना हक्क आहे. नुकसानभरपाई मिळवण्यासाठी योग्य पुरावे सादर करणे आणि विक्रेत्याला सहकार्य करणे हे ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.

ग्राहक शिक्षण घेण्याचा अधिकार: ग्राहकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि कायद्यांविषयी माहिती असणे आवश्यक आहे. ग्राहक शिक्षण घेऊन जागरूक राहणे हे प्रत्येक ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.

पर्यावरण संरक्षण: पर्यावरणाचे रक्षण करणे ही प्रत्येक नागरिकाची जबाबदारी आहे. त्यामुळे, पर्यावरणपूरक वस्तू खरेदी करणे आणि प्लास्टिकचा वापर टाळणे हे ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.

वस्तू व सेवा वापरताना दक्षता: वस्तू व सेवा वापरताना योग्य ती दक्षता घेणे आवश्यक आहे. उत्पादकाने दिलेल्या सूचनांचे पालन करणे आणि निष्काळजीपणे वापर टाळणे हे ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.

खरेदीची पावती (Bill) घेणे: वस्तू खरेदी केल्यानंतर किंवा सेवा घेतल्यानंतर विक्रेत्याकडून पावती घेणे आवश्यक आहे. पावतीमध्ये वस्तूची किंमत, तारीख आणि इतर तपशील तपासावेत.

तक्रार निवारण: वस्तू किंवा सेवेत दोष आढळल्यास त्वरित विक्रेत्याकडे तक्रार दाखल करणे आणि त्याबद्दल पाठपुरावा करणे हे ग्राहकाचे कर्तव्य आहे.