2 उत्तरे
2
answers
ग्राहक न्यायमंच म्हणजे काय त्याची रचना व कार्य कक्षा कशी स्पष्ट कराल?
0
Answer link
ग्राहक कायद्याच्या माध्यमातून ग्राहकाला काही हक्क बहाल करण्यात आले आहेत. यात जीविताला व मालमत्तेला धोकादायक ठरेल असा माल किंवा वस्तू बाजारात विकण्यापासून संरक्षणाचा हक्क, मालाचा दर्जा, परिमाण, शुद्धता, क्षमता, मानक आणि किंमत याबद्दल माहिती मिळण्याचा हक्क, शक्य असेल तेथे स्पर्धात्मक किंमतीत वेगवेगळ्या उत्पादकांच्या वस्तू पाहण्याचा व त्यातून निवड करण्याची शाश्वती मिळण्याचा हक्क, आपले मत, म्हणणे किंवा बाजू मांडण्याचा अधिकार असून त्या मताचा विचार केला जाईल अशी शाश्वती ग्राहकाला देण्यात आली आहे. अनुचित व्यापारी प्रथा, फसवणूक, शोषण या विरुद्ध दाद मागण्याचा हक्क, ग्राहक हक्क व संरक्षण याबाबतीत शिक्षणाचा व माहिती मिळवण्याचा हक्क असे हक्क ग्राहक संरक्षण कायद्यान्वये बहाल करण्यात आले आहेत.
0
Answer link
ग्राहक न्यायमंच (Consumer Disputes Redressal Agencies): रचना, कार्यकक्षा आणि कार्ये
ग्राहक न्यायमंच म्हणजे ग्राहकांच्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी तयार केलेली एक संस्था आहे. हे मंच ग्राहकांना जलद आणि स्वस्त न्याय मिळवून देण्यासाठी मदत करतात.
रचना:
- जिल्हा मंच (District Forum): जिल्हा स्तरावर असतो. याचे अध्यक्ष जिल्हा न्यायाधीश असतात. दोन सदस्य असतात, ज्यामध्ये एक महिला असणे आवश्यक आहे.
- राज्य आयोग (State Commission): राज्य स्तरावर असतो. उच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश किंवा त्या समकक्ष व्यक्ती अध्यक्ष असतात. दोन सदस्य असतात, ज्यात एक महिला असणे आवश्यक आहे.
- राष्ट्रीय आयोग (National Commission): राष्ट्रीय स्तरावर असतो. सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश किंवा त्या समकक्ष व्यक्ती अध्यक्ष असतात. किमान ५ सदस्य असतात, ज्यात एक महिला असणे आवश्यक आहे.
कार्यकक्षा:
- जिल्हा मंच: २० लाख रुपयांपर्यंतच्या तक्रारी स्वीकारतो.
- राज्य आयोग: २० लाख ते १ कोटी रुपयांपर्यंतच्या तक्रारी स्वीकारतो.
- राष्ट्रीय आयोग: १ कोटी रुपयांपेक्षा जास्त रकमेच्या तक्रारी स्वीकारतो.
कार्ये:
- ग्राहकांच्या तक्रारी स्वीकारणे.
- तक्रारींचे निवारण करणे.
- खोट्या जाहिरातींवर नियंत्रण ठेवणे.
- अनुचित व्यापार पद्धतींवर आळा घालणे.
- ग्राहकांच्या हक्कांचे संरक्षण करणे.
ग्राहक संरक्षण कायदा, २०१९ (Consumer Protection Act 2019) अंतर्गत ग्राहक न्यायालये स्थापन करण्यात आली आहेत. ग्राहक संरक्षण कायदा, २०१९ च्या आधारे, ग्राहक त्यांच्या तक्रारींचे निवारण करण्यासाठी या मंचांकडे दाद मागू शकतात.
हेल्पलाईन क्रमांक: १९१५