.

१.सोहं शब्दाचा मारा केला। विठ्ठल काकुलती आला।।’ या ओळीतील सरळ अर्थ .

उत्तर:

संत जनाबाईंनी भक्तीचा दोर श्रीविठ्ठलाच्या गळ्यात अडकवून त्याला हृदयाच्या बंदिखान्यात कोंडला. श्रीविठ्ठल हृदयातून जाऊ नये, म्हणून त्याच्यावर ‘तू म्हणजे मीच’ या अहंभावाचा मारा केला. त्यामुळे विठ्ठल विनवणी करू लागला की, मी तुझ्या हृदयात राहीन, पण सोहं शब्दांचा मारा थांबव.

२.‘जनी म्हणे बा विठ्ठला। जीवे न सोडी मी तुला ।।’ या ओळींतून व्यक्त झालेला कवयित्रीचा भाव स्पष्ट 

उत्तर:

संत जनाबाईंना श्रीविठ्ठल आपल्या हृदयात कायमचा राहावा, असे वाटत होते. म्हणून त्यांनी भक्तीचा दोर विठ्ठलाच्या गळ्यात बांधून त्याला हृदयाच्या कैदखान्यात कोंडला. शिक्षा म्हणून शब्दरचनेची बेडी त्याच्या पायात घातली व सोहं शब्दाचा मार दिला. शेवटी श्रीविठ्ठल हृदयातून जाऊ नये; म्हणून त्याला जिवंत न सोडण्याची प्रेमळ धमकी दिली. या शेवटच्या उपायाने तरी श्रीविठ्ठलाने मनात घर करून राहावे, असे संत जनाबाईंना वाटत होते. *

संत जनाबाईंनी विठ्ठलाला आपलेसे करण्यासाठी अत्यंत साध्या, सोप्या आणि नि:स्वार्थ भक्तीचा मार्ग अवलंबला. त्यांची भक्ती खालील प्रकारे दिसून येते:

• दास्य भक्ती:

  संत जनाबाईंनी स्वत:ला विठ्ठलाची दासी मानले. त्यांनी आपले जीवन विठ्ठलाच्या चरणी समर्पित केले. ते विठ्ठलाला आपले स्वामी मानत असत आणि एका दासाप्रमाणे त्यांची सेवा करत असत.

• अनन्य प्रेम:

  जनाबाईंचे विठ्ठलावर अनन्य प्रेम होते. त्या विठ्ठलाशिवाय इतर कोणत्याही देवाला मानत नसत. त्यांचे हृदय विठ्ठलाच्या प्रेमाने ओतप्रोत भरलेले होते.

• नित्य सेवा:

  जनाबाईंनी विठ्ठलाची नित्य सेवा केली. त्या रोज देवाची पूजा करत, त्याला नैवेद्य दाखवत आणि त्याचे भजन-कीर्तन करत असत. त्यांनी आपले प्रत्येक कार्य विठ्ठलाला अर्पण केले.

• भावपूर्ण भक्ती:

  जनाबाईंची भक्ती केवळ कर्मकांडावर आधारित नव्हती, तर ती भावपूर्ण होती. त्या अंत:करणापासून विठ्ठलावर प्रेम करत होत्या आणि त्या प्रेमातूनच त्यांची भक्ती व्यक्त होत होती.

• कीर्तन आणि अभंग:

  जनाबाईंनी अनेक अभंग आणि कीर्तने रचली, ज्यात त्यांनी विठ्ठलावरील आपले प्रेम व्यक्त केले आहे. त्यांचे अभंग आजहीStandard Marathi Language in Devanagari script वाचले जातात आणि गायले जातात.

• साधे जीवन:

  जनाबाईंनी अत्यंत साधे जीवन जगले. त्या कोणत्याही प्रकारच्या लोभ, मोह आणि अहंकारापासून दूर राहिल्या. त्यांचे साधे जीवन हे त्यांच्या नि:स्वार्थ भक्तीचे प्रतीक होते.

या प्रकारे संत जनाबाईंनी विठ्ठलाला आपले मानून त्याला भक्ती आणि प्रेमाने जिंकले.