जमीन नापीक करण्याचे काही नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित कारणं आहेत.

नैसर्गिक कारणे:

• अतिवृष्टी: सतत आणि जास्त पाऊस झाल्यास जमिनीतील पोषक तत्वे वाहून जातात आणि जमीन नापीक होते.

• दुष्काळ: दीर्घकाळ पाऊस न झाल्यास जमिनीतील ओलावा कमी होतो आणि जमीन कोरडी पडून नापीक होते.

• क्षारयुक्त जमीन: काही जमिनींमध्ये क्षारांचे प्रमाण जास्त असते, त्यामुळे जमिनीची सुपीकता कमी होते.

• धूप: वारा आणि पाण्यामुळे जमिनीची माती वाहून जाते, ज्यामुळे जमिनीतील पोषक तत्वे कमी होतात.

मानवनिर्मित कारणे:

• रासायनिक खतांचा अतिवापर: रासायनिक खतांचा जास्त वापर केल्याने जमिनीतील नैसर्गिक सूक्ष्मजीवां नष्ट होतात आणि जमीन नापीक होते.

• कीटकनाशकांचा वापर: जास्त प्रमाणात कीटकनाशके वापरल्याने जमिनीतील उपयुक्त कीटक मरतात आणि जमिनीची सुपीकता कमी होते.

• जमिनीचा गैरवापर: जमिनीचा सतत वापर केल्याने आणि तिला विश्रांती न दिल्याने तिची उत्पादन क्षमता कमी होते.

• प्रदूषण: कारखान्यांमधील रासायनिक कचरा आणि सांडपाणी जमिनीत सोडल्याने जमीन प्रदूषित होते आणि नापीक बनते.

जमीन नापीक होऊ नये म्हणून काय करावे?

• सेंद्रिय खतांचा वापर: शेणखत, कंपोस्ट खत आणि जैविक खतांचा वापर करणे.

• पीक फेरपालट: वेगवेगळ्या प्रकारची पिके एकाच जमिनीत आलटून पालटून घेणे.

• पाणी व्यवस्थापन: योग्य वेळी आणि योग्य प्रमाणात पाणी देणे.

• माती परीक्षण: वेळोवेळी माती परीक्षण करून जमिनीतील कमतरता ओळखून उपाय करणे.

• रासायनिक खतांचा योग्य वापर: रासायनिक खतांचा वापर आवश्यकतेनुसार आणि योग्य प्रमाणात करणे.

टीप: जमीन नापीक करणे हे पर्यावरणासाठी आणि मानवासाठी हानिकारक आहे. त्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढवण्याचे प्रयत्न करणे अधिक योग्य आहे.