2 उत्तरे
2
answers
जमिनीची सुपीकता कमी होत आहे, त्यासाठी काय करावे?
1
Answer link
जमीन सुपीक असणे अतिशय आवश्यक असते. यामुळे पीक चांगले येते. उत्पादन वाढते.
जमिनीची सुपीकता कमी होत असल्यास त्यावर उपाय:
१. रासायनिक खतांचा वापर कमी करणे.
२. सर्वच प्रकारच्या रासायनिक औषधांचा वापर कमी करणे.
उदा. तणनाशक औषध, कीटकनाशक औषध.
३. पावसाळ्यात पावसाच्या पाण्याबरोबर शेतातील माती वाहून जाता कामा नये.
४. सेंद्रिय खतांचा वापर करावा.
५. गांडूळ खताचा वापर करावा.
६. जैविक खताचा वापर करावा.
0
Answer link
जमिनीची सुपीकता कमी होण्याची अनेक कारणे असू शकतात, जसे की रासायनिक खतांचा जास्त वापर, पाण्याचा निचरा न होणे, जमिनीची धूप, आणि सेंद्रिय घटकांची कमतरता. जमिनीची सुपीकता वाढवण्यासाठी काही उपाय खालीलप्रमाणे आहेत:
1. सेंद्रिय खतांचा वापर:
- शेणखत, कंपोस्ट खत, आणि गांडूळ खत यांचा वापर जमिनीमध्ये सेंद्रिय घटक वाढवतो.
- सेंद्रिय खतांमुळे जमिनीची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढते आणि जमिनीतील सूक्ष्मजीवांसाठी आवश्यक पोषक तत्वे मिळतात.
2. पीक फेरपालट (Crop Rotation):
- एकाच प्रकारचे पीक सतत न घेता वेगवेगळ्या पिकांची लागवड करावी. उदाहरणार्थ, कडधान्ये आणि तृणधान्ये यांचे पीक आलटून पालटून घ्यावे.
- यामुळे जमिनीतील पोषक तत्वांचा समतोल राखला जातो.
3. हिरवळीची खते (Green Manure):
- शेंगावर्गीय वनस्पती (leguminous plants) जसे की धैंचा, ताग, मूग, उडीद यांचा वापर हिरवळीची खते म्हणून करावा.
- या वनस्पती जमिनीत गाडल्याने नत्र (nitrogen) स्थिरीकरण होते आणि जमिनीची सुपीकता वाढते.
4. रासायनिक खतांचा योग्य वापर:
- रासायनिक खतांचा वापर माती परीक्षणानुसार (soil testing) करावा. आवश्यकतेपेक्षा जास्त खतांचा वापर टाळावा.
- नत्र, स्फुरद, आणि पालाश (NPK) या खतांचा संतुलित वापर करावा.
5. पाण्याचा योग्य निचरा:
- जमिनीमध्ये पाण्याचा निचरा चांगला होणे आवश्यक आहे. जास्त पाणी साचून राहिल्यास जमिनीतील क्षार वाढतात आणि सुपीकता कमी होते.
- त्यासाठी जमिनीला नियमितपणे पाणी द्यावे आणि अतिरिक्त पाणी काढून टाकावे.
6. जमिनीची धूप थांबवणे:
- जमिनीची धूप थांबवण्यासाठी बांध घालावेत आणि जमिनीवर आच्छादन (mulching) करावे.
- झाडे लावावी जेणेकरून मातीची धूप कमी होईल.
7. जैविक खतांचा वापर:
- ॲझोटोबॅक्टर (Azotobacter) आणि रायझोबियम (Rhizobium) यांसारख्या जैविक खतांचा वापर करावा.
- यामुळे जमिनीतील सूक्ष्मजीवांची संख्या वाढते, जे पोषक तत्वांना उपलब्ध करून देतात.
8. माती परीक्षण (Soil Testing):
- वेळोवेळी माती परीक्षण करून जमिनीतील पोषक तत्वांची पातळी तपासावी.
- त्यानुसार खतांचा वापर करावा.
हे काही उपाय आहेत ज्यांच्या मदतीने तुम्ही जमिनीची सुपीकता वाढवू शकता.