1. सेंद्रिय खतांचा वापर:

• शेणखत, कंपोस्ट खत, आणि पालापाचोळा वापरल्याने जमिनीतील सेंद्रिय कर्बाचे प्रमाण वाढते.
• जमिनीची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता सुधारते.
• जमिनीतील सूक्ष्मजीवांसाठी आवश्यक पोषक तत्वे मिळतात.

2. हिरवळीची खते:

• शेंगावर्गीय वनस्पती (leguminous plants) जसे की धैंचा, ताग, मूग, उडीद यांचा हिरवळीच्या खतांसाठी वापर करावा.
• या वनस्पती जमिनीत नायट्रोजनचे स्थिरीकरण करतात, ज्यामुळे जमिनीची सुपीकता वाढते.

3. पीक फेरबदल (Crop Rotation):

• एकाच प्रकारचे पीक सतत न घेता, वेगवेगळ्या पिकांची लागवड करावी.
• यामुळे जमिनीतील पोषक तत्वांचा समतोल राखला जातो आणि किडी व रोगांचे प्रमाण कमी होते.

4. योग्य मशागत:

• जमिनीची नियमित मशागत केल्याने ती भुसभुशीत राहते.
• हवा खेळती राहून मुळांना वाढायला वाव मिळतो.

5. रासायनिक खतांचा संतुलित वापर:

• रासायनिक खतांचा वापर माती परीक्षणानुसार (soil testing) करावा.
• नत्र (Nitrogen), स्फुरद (Phosphorus), आणि पालाश (Potassium) या खतांचा योग्य प्रमाणात वापर करावा.

6. जैविक खतांचा वापर:

• ॲझोटोबॅक्टर (Azotobacter) आणि ॲझोस्पिरिलम (Azospirillum) सारख्या जैविक खतांचा वापर केल्याने नायट्रोजनची उपलब्धता वाढते.
• फॉस्फेट विरघळवणारे जिवाणू (Phosphate Solubilizing Bacteria) स्फुरद उपलब्ध करून देतात.

7. पाण्याचे योग्य व्यवस्थापन:

• जमिनीला नियमित आणि पुरेसे पाणी देणे आवश्यक आहे.
• जास्त पाणी साठून राहिल्यास ते निचरा करण्याची सोय असावी.

8. जमिनीतील pH (सामू) संतुलित करणे:

• जमिनीचा सामू (pH) 6.0 ते 7.5 च्या दरम्यान असावा.
• आम्लीय जमिनीत चुना (lime) आणि क्षारीय जमिनीत जिप्सम (gypsum) चा वापर करावा.