चंदन शेतीमध्ये नैसर्गिक आपत्ती, चोरी किंवा मानवी हस्तक्षेपामुळे नुकसान झाल्यास नुकसानभरपाई मिळण्याची शक्यता कमी असते, कारण चंदन लागवड ही एक दीर्घकालीन गुंतवणूक आहे आणि यात अनेक धोके समाविष्ट आहेत. तरीही, काही गोष्टी आहेत ज्यांच्या आधारे तुम्ही काही प्रमाणात नुकसान भरपाई मिळवू शकता:

1. पीक विमा (Crop Insurance): काही विमा कंपन्या विशिष्ट पिकांसाठी पीक विमा देतात. तुमच्या क्षेत्रातील विमा कंपन्यांशी संपर्क साधा आणि चंदन शेतीसाठी पीक विमा उपलब्ध आहे का ते तपासा. पीक विमा असल्यास, नैसर्गिक आपत्तीमुळे किंवा अन्य कारणांमुळे नुकसान झाल्यास भरपाई मिळू शकते.

2. करार (Agreement): जर तुम्ही कोणत्याही कंपनीसोबत किंवा संस्थेशी करार केला असेल, तर त्या करारात नुकसानभरपाईची अट नमूद असावी. करारात नमूद अटीनुसार, तुम्हाला नुकसानभरपाई मिळू शकते.

3. शासकीय योजना (Government Schemes): सरकार काही विशिष्ट योजनांच्या अंतर्गत नुकसानभरपाई देते. तुमच्या राज्य सरकारद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या कृषी योजनांची माहिती घ्या. नैसर्गिक आपत्तीमध्ये नुकसान झाल्यास, सरकार काही प्रमाणात आर्थिक मदत करू शकते.

4. झाडांची सुरक्षा (Tree Protection): झाडे वाचवण्यासाठी तुम्ही स्वतः काही उपाययोजना करू शकता, जसे की:

• कुंपण (Fencing): शेताला मजबूत कुंपण घाला जेणेकरून जनावरे आणि माणसे झाडांना नुकसान पोहोचवणार नाहीत.
• सुरक्षा रक्षक (Security Guard): शेतावर पहारेकरी नेमा जेणेकरून ते झाडांचे चोरांपासून संरक्षण करू शकतील.
• सीसीटीव्ही कॅमेरे (CCTV Cameras): शेतात सीसीटीव्ही कॅमेरे लावा जेणेकरून गैरप्रकार झाल्यास त्याची नोंद होईल.

5. नुकसान टाळण्यासाठी उपाय (Prevention is better than cure):

• चंदन लागवड करताना, चांगल्या प्रतीची आणि रोगप्रतिकारशक्ती असलेली रोपे निवडा.
• झाडांना नियमित पाणी द्या आणि खत घाला.
• झाडांवर कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव झाल्यास, तातडीने उपाय करा.

चंदन शेती ही एक जोखमीची गुंतवणूक आहे. त्यामुळे, नुकसान टाळण्यासाठी योग्य उपाययोजना करणे आवश्यक आहे.