चंदन
1
Answer link
चंदनाचा टिळा कपाळावर लावल्यास मन स्थिर होण्यास आणि एकाग्रता वाढण्यास मदत होते. थंड प्रवृत्त्तीचे चंदन शरीरात आणि कालांतराने मनाला शांतता मिळवण्यास मदत करते.
कपाळावर चंदनाचा टिळा लावण्याचे आरोग्यदायी महत्त्व !
पूजा - विधींमध्ये कपाळावर टिळा लावण्याची प्रथा आहे. भारतात नियमित देवपूजेमध्येदेखील चंदनाचा वापर केला जातो. परंतू आपल्या प्राचीन संस्कृतींनादेखील विज्ञानाचा आधार आहे. मग जाणून घ्या चंदनाच्या टिळा लावण्यामागील आरोग्यदायी कारण .
कपाळावर दोन भुवयांमध्ये 'अग्न' चक्राचे स्थान असते. या स्थानालाच 'तिसरा डोळा' म्हणतात. हे एक उर्जा स्थान असल्याने अध्यात्मात या स्थानाला विशेष महत्त्व आहे. म्हणूनच कपाळावर चंदनाचा टिळा लावण्याची प्रथा आरोग्यदायीदेखील ठरते.
चंदनाच्या टिळ्याचे फायदे - :
एकाग्रता सुधारते -
आध्यात्मिक गुरू श्री श्री रवी शंकर यांच्या मते, तिसरा डोळा हा शरीरात एकाग्रता वाढवण्याचे केंद्रस्थान आहे. चंदनाचा टिळा कपाळावर लावल्यास मन स्थिर होण्यास आणि एकाग्रता वाढण्यास मदत होते. थंड प्रवृत्त्तीचे चंदन शरीरात आणि कालांतराने मनाला शांतता मिळवण्यास मदत करते.
डोकेदुखीपासून आराम मिळतो -
चायनिज अ‍ॅक्युप्रेशरनुसार दोन्ही भुवयांमधील जागा ही शरीरातील नसा एकत्र मिळण्याची जागा समजली जाते. त्यामुळे या ठिकाणी मसाज केल्यास डोकेदुखीपासून आराम मिळण्यास मदत होते. तसेच या ठिकाणी चंदनाचा टिळा लावल्यास नसांमध्ये थंडावा निर्माण झाल्याने डोकेदुखीच्या त्रासापासून त्वरीत आराम मिळण्यास मदत होते.
सकारात्मक बनवते -
तिसर्‍या डोळ्याचे स्थान हे अंतर्मन आणि विचारांचे केंद्रस्थान आहे. नकारात्मक विचारातून शरीरात येणारी नकारात्मक भावना या चक्राच्या माध्यमातून आत येते. मात्र चंदनाच्या टिळ्यामुळे त्यांना रोखण्यात यश येते.
निद्रानाश आणि ताण-तणावापासून आराम -
अतिथकवा, मानसिक ताण किंवा अतिउत्साही मनामुळेदेखील निद्रानाश होण्याची शक्यता असते. आयुर्वेदानुसार कपाळावरील या स्थानावर चंदनाने मसाज केल्यास ताण कमी होण्यास तसेच निद्रानाशाच्या समस्येवर मात करण्यास मदत होते.(रात्री झोप येत नाही? मग हे १० उपाय करून पहा !)
शरीरात थंडावा निर्माण होतो -
चंदनामध्ये मंद सुवासाप्रमाणेच शरीरात थंडावा निर्माण करण्याची क्षमतादेखील आहे. यामुळे त्वचेच्या समस्या दूर होतात. सोबतीलाच नसांनादेखील थंडावा मिळतो. भारतासारख्या उष्णकटीबंधीय क्षेत्रात कपाळावर चंदन लावणे तुमच्या सार्‍या शरीराला थंड करण्यास मदत करते.
3
Answer link
बहुगुणी चंदन: का लावतात कपाळावर ‘चंदन’ टिळा? – आपण खूप लोकांना कपाळावर चंदन लावताना पाहतो. विशेषतः भारतातील काही प्रांतांमध्ये सकाळच्या पूजेच्या वेळी कपाळाला चंदनाचा टिळा लावण्याचा प्रघात आहे. सर्व प्रकारच्या विधिंमध्ये चंदन पवित्र मानलं जातं. पूजा-पाठ, होम-हवन यांसाठीही चंदन लावलं जातं. याचा मन प्रसन्न करणारा मंद सुवास हे एक कारण आहेच, पण त्याशिवाय याच चंदनाचे तुमच्या स्वास्थ्यालाही अनेक फायदे आहेत हे तुम्हाला माहीत आहे का?
म्हणून लावतात कपाळावर चंदन –
कपाळावर दोन भुवयांमध्ये ‘अग्न’ चक्राचे स्थान असते. या स्थानालाच ‘तिसरा डोळा’ म्हणतात. हे एक ऊर्जा स्थान असल्याने अध्यात्मात या स्थानाला विशेष महत्त्व आहे. म्हणूनच कपाळावर चंदनाचा टिळा लावण्याची प्रथा आरोग्यदायीदेखील ठरते. तसेच, चंदनाचा टिळा कपाळावर लावल्यास मन स्थिर होण्यास आणि एकाग्रता वाढण्यास मदत होते.
चायनिज अ‍ॅक्युप्रेशरनुसार दोन्ही भुवयांमधील जागा ही शरीरातील नसा एकत्र मिळण्याची जागा समजली जाते. त्यामुळे या ठिकाणी मसाज केल्यास डोकेदुखीपासून आराम मिळण्यास मदत होते. तसेच या ठिकाणी चंदनाचा टिळा लावल्यास नसांमध्ये थंडावा निर्माण झाल्याने डोकेदुखीच्या त्रासापासून त्वरीत आराम मिळण्यास मदत होते.
जेव्हा ताप येतो तेव्हा गार पाण्याच्या पट्ट्या डोक्यावर ठेवल्याने ताप कमी होण्यास मदत मिळते. हेच काम चंदनाचा लेप देखील करतो. ताप आला असल्यास कपाळावर चंदनाचा लेप लावावा. यामुळे अंगातील उष्णता कमी होते, व शरीराचे तापमान कमी होऊन ताप उतरतो.
तिसर्‍या डोळ्याचे स्थान हे अंतर्मन आणि विचारांचे केंद्रस्थान आहे. नकारात्मक विचारातून शरीरात येणारी नकारात्मक भावना या चक्राच्या माध्यमातून आत येते. मात्र, चंदनाच्या टिळ्यामुळे त्यांना रोखण्यात यश येते. चंदनामध्ये मंद सुवासाप्रमाणेच शरीरात थंडावा निर्माण करण्याची क्षमतादेखील आहे. यामुळे त्वचेच्या समस्या दूर होतात.
बहुगुणी चंदन: का लावतात कपाळावर ‘चंदन’ टिळा?
6
Answer link
चंदन मध्यम उंच आणि परोपजीवी प्रजाती आहे. श्वेतचंदन आणि रक्तचंदन हे दोन्ही वृक्ष वेगवेगळ्या प्रजातींचे आहेत. चंदन चिबड जमीन वगळता सर्व प्रकारच्या जमिनीत वाढू शकतो. पाण्याचा निचरा होणारी डोंगराळ जमीन, उत्तम गाळाची, काळी माती व नदी-नाल्याच्या काठच्या जमिनीत याची चांगली वाढ होते.
चंदनाचे झाड काहीअंशी परोपजीवी असल्याने त्याची वाढ होण्याकरिता सहयोगी वृक्षाची आवश्‍यकता असते. नैसर्गिक जंगलात चंदनाची वाढ शिरस, धावडा, बाभूळ, गिरिपुष्प, टेटू, बोर, सिसू, कडुलिंब, करंज इत्यादी वृक्षांच्या समूहात होते.
रोपांची लागवड ४ मीटर बाय ४ मीटर अंतराने करावी. चंदनाला सहयोगी वृक्षाची गरज असल्याने दोन चंदनाच्या झाडामध्ये एक वृक्ष प्रजाती लावावी. जेणेकरून त्याला कायमस्वरूपी आधार मिळेल. यासाठी सुरू, मॅजियम, जांभूळ, डाळिंब, पेरू, करवंद, नीम, मेलिया डुबिया यांची निवड करावी.
सुरवातीच्या काळामध्ये चंदनाच्या रोपांभोवती ५ ते १० तुरीची रोपे लावावीत. सुरवातीची तीन वर्षे चांगली निगा घ्यावी. चंदनाच्या रोपांची मुळे वृक्षाच्या मुळांशी जोडली गेल्यानंतर तूर काढावीत. रोपांना योग्य मात्रेत खत आणि पाणी दिल्याने जोमदार वाढ होते.
व्यावसायिक काढणीचा काळ १५ वर्षांचा असतो. चंदनाची प्रजाती तोडण्यासाठी विभागीय वन अधिकाऱ्याकडे परवानगी घेणे गरजेचे आहे. लागवड केल्यानंतर जमिनीच्या सातबारा नमुन्यामध्ये नोंद करावी. लागवडीपूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
संपर्क ;;;
- ०२३५८- २८२७१७
वनशास्त्र महाविद्यालय, दापोली, जि. रत्नागिरी
चंदनाचे झाड काहीअंशी परोपजीवी असल्याने त्याची वाढ होण्याकरिता सहयोगी वृक्षाची आवश्‍यकता असते. नैसर्गिक जंगलात चंदनाची वाढ शिरस, धावडा, बाभूळ, गिरिपुष्प, टेटू, बोर, सिसू, कडुलिंब, करंज इत्यादी वृक्षांच्या समूहात होते.
रोपांची लागवड ४ मीटर बाय ४ मीटर अंतराने करावी. चंदनाला सहयोगी वृक्षाची गरज असल्याने दोन चंदनाच्या झाडामध्ये एक वृक्ष प्रजाती लावावी. जेणेकरून त्याला कायमस्वरूपी आधार मिळेल. यासाठी सुरू, मॅजियम, जांभूळ, डाळिंब, पेरू, करवंद, नीम, मेलिया डुबिया यांची निवड करावी.
सुरवातीच्या काळामध्ये चंदनाच्या रोपांभोवती ५ ते १० तुरीची रोपे लावावीत. सुरवातीची तीन वर्षे चांगली निगा घ्यावी. चंदनाच्या रोपांची मुळे वृक्षाच्या मुळांशी जोडली गेल्यानंतर तूर काढावीत. रोपांना योग्य मात्रेत खत आणि पाणी दिल्याने जोमदार वाढ होते.
व्यावसायिक काढणीचा काळ १५ वर्षांचा असतो. चंदनाची प्रजाती तोडण्यासाठी विभागीय वन अधिकाऱ्याकडे परवानगी घेणे गरजेचे आहे. लागवड केल्यानंतर जमिनीच्या सातबारा नमुन्यामध्ये नोंद करावी. लागवडीपूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा.
संपर्क ;;;
- ०२३५८- २८२७१७
वनशास्त्र महाविद्यालय, दापोली, जि. रत्नागिरी
0
Answer link
भारतात चंदन लागवड कायदेशीर आहे. चंदनाची लागवड करण्यासाठी सरकारची परवानगी घेणे आवश्यक नाही.
permittion is not required: चंदनाची लागवड करण्यासाठी सरकारची परवानगी घेणे आवश्यक नाही, परंतु काही नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत ज्यांचे पालन करणे आवश्यक आहे.
नियम आणि मार्गदर्शक तत्त्वे:
- लागवडीसाठी योग्य जमीन: चंदन लागवडीसाठी योग्य जमीन निवडणे आवश्यक आहे. जमीन लाल मातीची आणि पाण्याचा निचरा होणारी असावी.
- योग्य चंदन प्रजाती: चंदनाच्या अनेक प्रजाती आहेत, त्यापैकी योग्य प्रजाती निवडणे आवश्यक आहे.
- रोपांची निवड: चांगल्या गुणवत्तेची आणि अधिक उत्पादन देणारी रोपे निवडणे आवश्यक आहे.
- लागवड करण्याची पद्धत: योग्य पद्धतीने लागवड करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून रोपांची वाढ चांगली होईल.
चंदनाची विक्री: चंदन लाकडाची विक्रीlegally करता येते.
अधिक माहितीसाठी:
तुम्ही तुमच्या क्षेत्रातील कृषी विभाग किंवा वन विभागाकडून अधिक माहिती मिळवू शकता.
0
Answer link
भारतामध्ये चंदनाची चोरी ही एक गंभीर समस्या आहे. चंदनाची तस्करी रोखण्यासाठी शासनाने अनेक उपाययोजना केल्या आहेत. त्यापैकी काही खालीलप्रमाणे आहेत:
चंदनासाठी विमा योजना (Insurance scheme):
टीप:
- कायदेशीर उपाययोजना: चंदन चोरीला आळा घालण्यासाठी वन विभाग आणि पोलीस यांच्यामार्फत कठोर कायदेशीर कारवाई केली जाते. भारतीय वन अधिनियम, 1927 [https://indiacode.nic.in/handle/123456789/1552?saml_auth=saml2] अंतर्गत गुन्हेगारांना अटक करून त्यांच्यावर खटला चालवला जातो.
- विशेष कृती दल (Special Task Force): चंदन चोरी रोखण्यासाठी राज्य सरकारद्वारे विशेष कृती दलाची स्थापना करण्यात आली आहे. हे दल गुप्त माहितीच्या आधारावर छापे टाकून च चंदन तस्करांना पकडतात.
- तंत्रज्ञानाचा वापर: चंदनाच्या झाडांचे संरक्षण करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर केला जातो. उदा. GPS ट्रॅकिंग सिस्टीम (GPS tracking system) आणि CCTV कॅमेऱ्यांच्या मदतीने वनक्षेत्रांवर लक्ष ठेवले जाते.
- जनजागृती मोहीम: चंदन चोरीच्या दुष्परिणामांबद्दल लोकांमध्ये जागरूकता निर्माण करण्यासाठी जनजागृती मोहीम चालवली जाते. यामध्ये स्थानिक लोकांचे सहकार्य घेतले जाते, जेणेकरून ते चंदन चोरांची माहिती प्रशासनाला देऊ शकतील.
- वन विभागाचे गस्त पथक: वन विभागाचे गस्त पथक नियमितपणे वनक्षेत्रात गस्त घालतात, ज्यामुळे चंदन चोरीच्या घटनांवर नियंत्रण ठेवता येते.
- border security वाढवणे: राज्याच्या सीमेवर सुरक्षा वाढवण्यात आली आहे, जेणेकरून चंदनाची तस्करी रोखता येईल.
सध्या तरी चंदनाच्या झाडांसाठी कोणतीही विमा योजना (insurance scheme) उपलब्ध नाही. तथापि, काही ठिकाणी शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन स्वतःच विमा योजना तयार केल्या आहेत.
चंदनाची चोरी ही एक गंभीर समस्या आहे आणि यावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी शासन अनेक प्रयत्न करत आहे. नागरिकांनी देखील या प्रयत्नांना सहकार्य करावे आणि चंदन चोरीच्या घटना निदर्शनास आल्यास प्रशासनाला त्याची माहिती द्यावी.