स्वातंत्र्यपूर्व काळात अनेक वृत्तपत्रांनी भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीत महत्त्वाची भूमिका बजावली. या वृत्तपत्रांनी जनतेमध्ये राष्ट्रवादाची भावना जागृत केली, ब्रिटिश सरकारच्या धोरणांवर टीका केली आणि सामाजिक सुधारणांचा पुरस्कार केला. त्यापैकी काही प्रमुख वृत्तपत्रे खालीलप्रमाणे आहेत:

• दर्पण (Darpan): बाळशास्त्री जांभेकर यांनी 1832 मध्ये सुरू केलेले हे पहिले मराठी वृत्तपत्र होते. याला मराठी पत्रकारितेचे जनक मानले जाते.
• केसरी (Kesari): बाळ गंगाधर टिळक यांनी 1881 मध्ये सुरू केलेले हे मराठी वृत्तपत्र होते. 'केसरी' हे स्वातंत्र्य चळवळीतील एक महत्त्वाचे मुखपत्र बनले.
• मराठा (Mahratta): बाळ गंगाधर टिळक यांनीच 1881 मध्ये सुरू केलेले हे इंग्रजी वृत्तपत्र होते, जे केसरीसोबतच प्रकाशित होत असे.
• ज्ञानप्रकाश (Dnyan Prakash): 1840 मध्ये सुरू झालेले हे वृत्तपत्र सामाजिक सुधारणा आणि शिक्षणाचा प्रसार करत असे.
• इंदुप्रकाश (Indu Prakash): गोपाळ गणेश आगरकर आणि न्यायमूर्ती महादेव गोविंद रानडे यांच्याशी संबंधित असलेले हे वृत्तपत्र सामाजिक आणि राजकीय विचारांचे व्यासपीठ होते.
• प्रभाकर (Prabhakar): भाऊ महाजन यांनी 1841 मध्ये सुरू केलेले हे वृत्तपत्र 'शतपत्रां'साठी प्रसिद्ध होते, ज्यातून लोकहितवादी (गोपाळ हरी देशमुख) यांनी सामाजिक विचार मांडले.
• काळ (Kaal): शिवराम महादेव परांजपे यांनी सुरू केलेले हे वृत्तपत्र आपल्या ज्वलंत आणि जहाल विचारांसाठी ओळखले जात असे.
• अमृत बाजार पत्रिका (Amrita Bazar Patrika): शिशिर कुमार घोष आणि मोतीलाल घोष यांनी 1868 मध्ये सुरू केलेले हे वृत्तपत्र राष्ट्रीय चळवळीचे महत्त्वाचे माध्यम होते.
• द हिंदू (The Hindu): 1878 मध्ये जी. सुब्रमण्य अय्यंगार यांनी सुरू केलेले हे इंग्रजी वृत्तपत्र आजही प्रसिद्ध आहे.
• यंग इंडिया (Young India): महात्मा गांधी यांनी संपादन केलेले हे इंग्रजी साप्ताहिक त्यांच्या अहिंसक तत्त्वज्ञानाचा आणि स्वातंत्र्य चळवळीचा प्रसार करत असे.
• हरिजन (Harijan): महात्मा गांधी यांनी 1933 मध्ये सुरू केलेले हे वृत्तपत्र अस्पृश्यता निवारण आणि दलित उद्धारासाठी समर्पित होते.
• नॅशनल हेरॉल्ड (National Herald): जवाहरलाल नेहरू यांनी 1938 मध्ये सुरू केलेले हे वृत्तपत्र राष्ट्रीय विचारांचे प्रतीक होते.
• बॉम्बे क्रॉनिकल (Bombay Chronicle): फिरोजशाह मेहता यांनी 1910 मध्ये सुरू केलेले हे इंग्रजी वृत्तपत्र राष्ट्रवादाच्या प्रचारात अग्रेसर होते.