समाजशास्त्र भारत सामाजिक stratification

भारतातील वर्गश्रेणी स्पष्ट करा?

3 उत्तरे
3 answers

भारतातील वर्गश्रेणी स्पष्ट करा?

0
भारतातील वर्गश्रेणी:

भारतातील वर्गश्रेणी ही एक गुंतागुंतीची आणि बहुआयामी संकल्पना आहे. पारंपरिक वर्णव्यवस्थेचा प्रभाव आजही काही प्रमाणात दिसून येत असला, तरी आधुनिक काळात शिक्षण, व्यवसाय, उत्पन्न आणि सामाजिक गतिशीलतेमुळे वर्ग संरचना अधिक जटिल बनली आहे.

1. पारंपरिक वर्णव्यवस्था:
  • ब्राह्मण: पुजारी, शिक्षक आणि विद्वान
  • क्षत्रिय: शासक, योद्धा आणि प्रशासक
  • वैश्य: व्यापारी, शेतकरी आणि व्यावसायिक
  • शूद्र: कामगार आणि सेवा देणारे
2. आधुनिक वर्ग रचना:

आधुनिक भारतातील वर्ग रचना अनेक घटकांवर आधारित आहे:
  • उच्च वर्ग: उच्च उत्पन्न असलेले, मोठे उद्योगपती, उच्चपदस्थ अधिकारी
  • मध्यम वर्ग: नोकरदार वर्ग, व्यावसायिक, मध्यम आकाराचे उद्योजक
  • कनिष्ठ मध्यम वर्ग: लहान व्यावसायिक, शिक्षक, लिपिक
  • कामगार वर्ग: शारीरिक श्रम करणारे कामगार, शेतमजूर
  • गरीब वर्ग: अत्यंत गरीब, बेघर आणि उपेक्षित लोक
3. वर्ग आणि जात:

जात आणि वर्ग हे दोन घटक एकमेकांशी जोडलेले आहेत. आजही काही प्रमाणात विशिष्ट जातीतील लोकांचे सामाजिक आणि आर्थिक स्थान ठराविक वर्गातच असलेले दिसते.

4. सामाजिक गतिशीलता:

शिक्षण, नोकरी आणि व्यवसायाच्या संधींमुळे सामाजिक गतिशीलता वाढली आहे. खालच्या वर्गातील लोक उच्च वर्गात जाण्याचा प्रयत्न करत आहेत, तर उच्च वर्गातील लोक आपले स्थान टिकवून ठेवण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
उत्तर लिहिले · 22/2/2025
कर्म · 283280
0
भारतातील वर्गश्रेष्ठ स्पष्ट करा
उत्तर लिहिले · 11/3/2025
कर्म · 15
0
भारतातील वर्गश्रेणी

भारतातील वर्गश्रेणी ही एक गुंतागुंतीची आणि बहुआयामी सामाजिक रचना आहे. जाती, धर्म, वंश, लिंग, व्यवसाय आणि उत्पन्नासारख्या अनेक घटकांवर आधारित आहे.

भारतातील वर्गश्रेणीचे मुख्य घटक:
  1. जात:

    जात ही भारतातील वर्गश्रेणीचा सर्वात महत्त्वाचा घटक आहे. हे एक वंशानुगत सामाजिक विभाजन आहे, जे व्यक्तीचा व्यवसाय, सामाजिक स्थिती आणि सामाजिक संबंध निश्चित करते.

  2. वर्ग:

    वर्ग हा आर्थिक घटकांवर आधारित आहे. भारतातील उच्च, मध्यम आणि निम्न असे तीन प्रमुख वर्ग आहेत.

  3. धर्म:

    धर्म हा देखील भारतातील वर्गश्रेणीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे. भारतातील हिंदू, मुस्लिम, शीख, ईसाई आणि इतर धर्मीयांमध्ये सामाजिक आणि आर्थिक असमानता दिसून येते.

  4. वंश:

    वंश हा देखील भारतातील वर्गश्रेणीचा एक घटक आहे. भारतातील आर्य आणि द्रविड वंशाच्या लोकांमध्ये सामाजिक आणि सांस्कृतिक फरक आहेत.

  5. लिंग:

    लिंग हा देखील भारतातील वर्गश्रेणीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे. भारतातील महिलांना अनेक सामाजिक आणि आर्थिक समस्यांना तोंड द्यावे लागते.

  6. व्यवसाय:

    व्यवसाय हा देखील भारतातील वर्गश्रेणीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे. काही व्यवसायांना समाजात उच्च स्थान दिले जाते, तर काही व्यवसायांना कमी लेखले जाते.

  7. उत्पन्न:

    उत्पन्न हा देखील भारतातील वर्गश्रेणीचा एक महत्त्वाचा घटक आहे. ज्या लोकांचे उत्पन्न जास्त असते, त्यांना समाजात उच्च स्थान दिले जाते.

भारतातील वर्गश्रेणी एक जटिल आणि गतिशील सामाजिक रचना आहे. हे अनेक घटकांनी प्रभावित आहे आणि काळानुसार बदलत आहे.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 1600

Related Questions

चातुर्वर्ण्याधिष्ठित जाती संस्थेचे भारतीय समाज जीवनावर कोणते परिणाम घडून आले ते लिहा?
शहरी समुदायामध्ये गुंतागुंतीचे श्रमविभाजन दिसून येते का?
जात आणि वर्ग फरक स्पष्ट करा?
उच्चवर्ग निर्माण होण्याची प्रमुख कारणे कोणती आहेत?
प्रभावी जातीची संकल्पना सर्वप्रथम कोणी मांडली? त्याचे प्रमुख चार घटक लिहा.