समाजशास्त्र

सामाजिक सर्वेक्षण आणि सामाजिक संशोधन हे दोन्ही सामाजिक विज्ञानातील महत्त्वाचे घटक आहेत, जे सामाजिक समस्या व घटनांचा अभ्यास करण्यासाठी वापरले जातात. त्यांच्यातील परस्परसंबंध खालीलप्रमाणे आहेत:

1. परस्परावलंबन: सामाजिक सर्वेक्षण हे सामाजिक संशोधनाचे एक महत्त्वाचे साधन आहे. सामाजिक संशोधनामध्ये माहिती गोळा करण्यासाठी आणि विश्लेषण करण्यासाठी सर्वेक्षणाचा वापर केला जातो.
2. उद्दिष्ट्ये: दोन्ही पद्धती सामाजिक जीवनातील समस्या, संबंध आणि घटना समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात. सामाजिक सर्वेक्षण विशिष्ट लोकसंख्या किंवा समुदायाचा अभ्यास करते, तर सामाजिक संशोधन व्यापक सैद्धांतिक किंवा व्यावहारिक समस्यांवर लक्ष केंद्रित करते.
3. डेटा संकलन: सामाजिक सर्वेक्षण प्रश्नावली, मुलाखती, आणि निरीक्षणाद्वारे डेटा गोळा करते. हा डेटा सामाजिक संशोधनासाठी उपयुक्त असतो.
4. विश्लेषण: दोन्ही पद्धतींमध्ये डेटाचे विश्लेषण करून निष्कर्ष काढले जातात. सांख्यिकीय विश्लेषण आणि गुणात्मक विश्लेषण तंत्रांचा वापर केला जातो.
5. सिद्धांत विकास: सामाजिक संशोधनातून प्राप्त झालेल्या निष्कर्षांचा उपयोग सामाजिक सिद्धांत विकसित करण्यासाठी होतो, ज्यामध्ये सामाजिक सर्वेक्षणाद्वारे मिळालेल्या माहितीची मदत होते.

थोडक्यात, सामाजिक सर्वेक्षण हे सामाजिक संशोधनाचे एक महत्त्वाचे Tool (साधन) आहे. दोन्ही पद्धती एकमेकांना पूरक आहेत आणि सामाजिक Gerज्ञानच्या विकासात मदत करतात.

गारो जमाती ही उत्तर पूर्व भारतातील मेघालय, आसाम आणि त्रिपुरा राज्यांमध्ये तसेच बांग्लादेशाच्या काही भागांमध्ये आढळणारी एक मातृवंशीय जमात आहे. या जमातीत स्त्रिया महत्त्वाच्या मानल्या जातात आणि कुटुंबाची वंशावळ आईच्या नावावरून चालते.

गारो जमातीची काही वैशिष्ट्ये:

• मातृवंशपरंपरा: या जमातीत संपत्ती आणि वारसा आईकडून मुलीकडे हस्तांतरित होतो. घरातील सर्वात लहान मुलगी (नोकना) कुटुंबाची संपत्ती आणि घराची मालकीण असते.
• विवाह: विवाहानंतर पुरुष पत्नीच्या घरी राहतो आणि त्याला घरकामात मदत करतो.
• समाज रचना: गारो समाजात ‘ clan’ नावाचे गट असतात, जे मातृवंशीय असतात. एकाच ‘clan’मधील व्यक्तींमध्ये विवाह संबंध होत नाहीत.
• संस्कृती: गारो लोकांचे নিজস্ব संगीत, नृत्य आणि कला आहेत. ते ‘वांगला’ नावाचा कापणी उत्सव (harvest festival) साजरा करतात, जो त्यांच्या संस्कृतीत खूप महत्वाचा आहे.

गारो जमातीची मातृवंशपरंपरा ही त्यांची खास ओळख आहे, ज्यामुळे ते इतर जमातींपेक्षा वेगळे ठरतात.

ग्रामीण कुटुंब म्हणजे असे कुटुंब जे ग्रामीण भागात राहते आणि शेती किंवा तत्सम व्यवसायावर अवलंबून असते. हे कुटुंब सहसाExtended family असते आणि त्यांची जीवनशैली साधी असते.

ग्रामीण कुटुंबाची काही वैशिष्ट्ये:

• संयुक्त कुटुंब पद्धती: ग्रामीण भागात सहसा Extended family पद्धती असते. ज्यात अनेक पिढ्या एकत्र राहतात.
• शेती व्यवसाय: बहुतेक ग्रामीण कुटुंबे शेती आणि पशुपालन यावर अवलंबून असतात.
• साधी जीवनशैली: ग्रामीण लोकांचे जीवनमान शहरी लोकांपेक्षा साधे असते.
• नैसर्गिक वातावरण: ग्रामीण भाग शहरांपेक्षा निसर्गाच्या जवळ असतो.
• सामाजिक संबंध: ग्रामीण भागात लोकांमध्ये घनिष्ठ सामाजिक संबंध असतात.

संदर्भ:

• Rural Family: Meaning, Characteristics and Functions

अंतर्विवाह म्हणजे एका विशिष्ट गटातील व्यक्तींनी एकमेकांशी विवाह करणे. हा गट जात, धर्म, वंश, किंवा इतर कोणताही सामाजिक गट असू शकतो. अंतर्विवाहाचे प्रमुख पाच गट खालीलप्रमाणे आहेत:

1. जात: भारतात, जातींमध्ये अंतर्विवाह मोठ्या प्रमाणावर पाळला जातो. लोक त्यांच्याच जातीतीलPartner निवडतात.
2. धर्म: अनेक धर्मांमध्ये धर्माबाहेरील व्यक्तीशी विवाह करण्यास मनाई असते. त्यामुळे लोक त्यांच्याच धर्मातील व्यक्तीशी विवाह करतात.
3. वंश: काही विशिष्ट वंशाचे लोक आपल्याच वंशात विवाह करणे पसंत करतात, जेणेकरून त्यांची Bloodline शुद्ध राहील.
4. प्रादेशिक गट: काहीवेळा विशिष्ट प्रदेशातील लोक त्यांच्याच प्रदेशातील व्यक्तीशी विवाह करतात.
5. भाषिक गट: भाषिक गट म्हणजे समान भाषा बोलणाऱ्या लोकांचा समूह. काहीवेळा भाषिक गटामध्येही अंतर्विवाह पाळले जातात.

हे सर्व गट अंतर्विवाह Relationship टिकून ठेवण्यासाठी आणि सामाजिक एकसंधता जपण्यासाठी मदत करतात.

• मोठा आकार: संयुक्त कुटुंबात अनेक पिढ्यांचे सदस्य एकत्र राहतात, ज्यामुळे कुटुंबाचा आकार मोठा असतो.
• Ortak mülkiyet: कुटुंबातील संपत्ती आणि मालमत्ता सामायिक असते. कुटुंबातील सदस्यांचे त्यावर समान अधिकार असतात.
• Ortak mutfak: संपूर्ण कुटुंबासाठी एकाच ठिकाणी जेवण तयार केले जाते.
• Karar प्रक्रिया: कुटुंबातील महत्त्वाचे निर्णय एकत्रितपणे घेतले जातात, ज्यात घरातील ज्येष्ठ सदस्यांचा सल्ला घेतला जातो.
• सामाजिक सुरक्षा: संयुक्त कुटुंब सदस्यांना सामाजिक आणि आर्थिक सुरक्षा प्रदान करते. अडचणीच्या काळात कुटुंबातील सदस्य एकमेकांना मदत करतात.
• संस्कार आणि परंपरांचे जतन: कुटुंबातील वडीलधारी मंडळी তরুণ सदस्यांना त्यांच्या सांस्कृतिक मूल्यांची आणि परंपरांची माहिती देतात, ज्यामुळे ते जतन राहतात.

• मोठे आकारमान: संयुक्त कुटुंबात अनेक सदस्य एकत्र राहतात, ज्यात आजी-आजोबा, पालक, काका-काकू आणि त्यांची मुले यांचा समावेश असतो.
• Ortak मालमत्ता: कुटुंबातील सदस्यांची मालमत्ता Ortak असते.
• Ortak निवास: सर्व सदस्य एकाच घरात किंवा अंगणात राहतात.
• सामूहिक जबाबदारी: कुटुंबातील प्रत्येक सदस्याची जबाबदारी सामूहिक असते. कुटुंबातील निर्णय Ortakपणे घेतले जातात.
• परंपरा आणि संस्कृतीचे जतन: संयुक्त कुटुंब भारतीय संस्कृतीत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. हे कुटुंब आपल्या परंपरा आणि संस्कृतीचे जतन करते.