पश्चिम बंगालमध्ये नक्षलबारी येथे 1967 मध्ये जे आंदोलन झाले, त्याची काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. जमीनदारी प्रथा: त्यावेळेस जमीनदारी प्रथा मोठ्या प्रमाणात होती. गरीब शेतकऱ्यांकडे जमिनी नव्हत्या आणि ते जमीनदारांच्या जमिनीवर काम करत होते. त्यामुळे त्यांचे शोषण होत होते.
2. शेतकऱ्यांमधील असंतोष: जमीनी नसल्यामुळे शेतकरी त्रस्त होते. त्यांना त्यांच्या हक्काची जाणीव झाली होती आणि त्यामुळे ते एकत्र येऊन आवाज उठवू लागले.
3. साम्यवादी विचारसरणीचा प्रभाव: नक्षलबारी भागात साम्यवादी (Communist) विचारसरणीचा प्रभाव होता. साम्यवादी नेते शेतकऱ्यांना एकत्र करून त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यास प्रवृत्त करत होते.
4. तत्काळ कारण: 1967 मध्ये, एका शेतकऱ्याला जमीनदारांनी मारहाण केली, ज्यामुळे नक्षलबारीतील शेतकरी संतप्त झाले आणि त्यांनी आंदोलन सुरू केले.

या आंदोलनामुळे भारतातील अनेक राज्यांमध्ये अशा प्रकारच्या चळवळींना प्रेरणा मिळाली. नक्षलबारी आंदोलनाचे मुख्य उद्दिष्ट जमीनदारी प्रथा नष्ट करणे आणि शेतकऱ्यांचे हक्क स्थापित करणे हे होते.

संदर्भ:

• Economic and Political Weekly - Naxalbari Fifty Years Later