ज्वालामुखीच्या उद्रेकातून उपलब्ध होणारी विविध भूरूपे कोणती आहेत?
अंतर्गत भूरूपे:
बॅथोलिथ (Batholith): ज्वालामुखीच्या उद्रेकादरम्यान शिलारस भूपृष्ठाखाली थंड होऊन त्याचे मोठे घुमटाकार खडक बनतात, त्यांना बॅथोलिथ म्हणतात.
लॅकोलिथ (Laccolith): शिलारस भूगर्भात एका ठिकाणी साचून राहिल्याने छताकार भूभाग तयार होतो, त्याला लॅकोलिथ म्हणतात.
लॉपोलिथ (Lopolith): बेसिनच्या आकारातील विस्तृत खडक तयार होतो, त्याला लॉपोलिथ म्हणतात.
फॅकोलिथ (Phacolith): भूगर्भातील दाबामुळे शिलारस वळ्यांच्या स्वरूपात साचतो, त्याला फॅकोलिथ म्हणतात.
सिल (Sill): शिलारस जेव्हा भूभागाच्या समांतर थरात थंड होतो, तेव्हा सिल तयार होते.
डायक (Dyke): शिलारस उभा लांबट स्तंभाप्रमाणे थंड होऊन तयार होतो, त्याला डायक म्हणतात.
बाह्य भूरूपे:
ज्वालामुखी शंकू (Volcanic Cone): ज्वालामुखीच्या उद्रेकातून बाहेर पडणाऱ्या लाव्हारसाच्या आणि राखेच्या संचयनाने शंकूच्या आकाराची भूमी तयार होते.
लावा पठार (Lava Plateau): ज्वालामुखी उद्रेकातून बाहेर पडलेला लाव्हारस दूरवर पसरून थंड झाल्यावर पठार तयार होते.
ज्वालामुखी बेटे (Volcanic Islands): समुद्राच्या आत ज्वालामुखीचा उद्रेक झाल्यास आणि लाव्हारस साचल्यास बेटांची निर्मिती होते.
कालडेरा (Caldera): ज्वालामुखीच्या उद्रेकानंतर ज्वालामुखीच्या तोंडाचा भाग कोसळल्याने तयार होणारे विवर, जे कालांतराने तलावात रूपांतरित होते.
गेyser (Geyser): काही ज्वालामुखी प्रदेशातून गरम पाण्याची वाफ आणि पाण्याचे फवारे बाहेर पडतात.