भूगोल
इयत्ता सहावीचे भूगोल (Geography) हे विद्यार्थ्यांना पृथ्वी आणि तिच्या पर्यावरणाशी संबंधित मूलभूत संकल्पनांची ओळख करून देते.
यामध्ये सामान्यतः खालील प्रमुख विषय समाविष्ट असतात:
- पृथ्वीची गती: पृथ्वीचे परिभ्रमण (rotation) आणि सूर्याभोवतीचे भ्रमण (revolution) यामुळे होणारे दिवस-रात्र आणि ऋतू बदल.
- अक्षांश आणि रेखांश: पृथ्वीवरील स्थान निश्चित करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या काल्पनिक रेषा, त्यांची संकल्पना आणि महत्त्व.
- जागतिक वेळ (Standard Time): स्थानिक वेळ आणि प्रमाणवेळ (standard time) यातील फरक.
- नकाशे आणि पृथ्वीगोल (Maps and Globes): नकाश्यांचे प्रकार, त्यांचे उपयोग, दिशा, प्रमाण (scale) आणि सांकेतिक चिन्हे समजून घेणे.
- वातावरण (Atmosphere): वातावरणाचे थर, हवामान (weather) आणि हवामानाचे घटक (उदा. तापमान, दाब, पाऊस).
- भू-रूपे (Landforms): पर्वत, पठार, मैदान यांसारख्या प्रमुख भू-रूपांची ओळख.
- जलाशय (Water Bodies): महासागर, नद्या, सरोवरे यांसारख्या जलस्रोतांची माहिती.
- मानव आणि पर्यावरण (Human and Environment): मानव आणि त्याच्या पर्यावरणातील संबंध, नैसर्गिक आपत्ती (basic level).
हे विषय विद्यार्थ्यांना त्यांच्या सभोवतालच्या जगाची आणि नैसर्गिक घटकांची अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास मदत करतात.
उष्ण कटिबंधीय प्रदेश म्हणजे असा भूभाग, जो कर्कवृत्त आणि मकरवृत्त यांच्या दरम्यान स्थित आहे. या भागात वर्षभर उच्च तापमान असते आणि भरपूर पाऊस पडतो.
भारताच्या भूगोलाचा विचार केल्यास, कर्कवृत्त देशाच्या मध्यातून जाते. त्यामुळे भारताचा बराचसा भाग उष्ण कटिबंधात येतो. यामुळेच भारतात विविध प्रकारची वनस्पती आणि प्राणी जीवन आढळते.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता:
समुद्रातील लाटांमध्ये, शिखा म्हणजे लाटेचा सर्वोच्च बिंदू. दोन शिखांमधील अंतराला लांबी (Wavelength) म्हणतात.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील वेबसाईट्सला भेट देऊ शकता:
चंद्रपूर जिल्हा हा महाराष्ट्र राज्याच्या पूर्वेकडील विदर्भातील एक जिल्हा आहे. हा जिल्हा नागपूर प्रशासकीय विभागात येतो.
- चंद्रपूर जिल्ह्याला प्राचीन इतिहास आहे. या भागावर गोंड राजघराण्याने राज्य केले.
- चंद्रपूर हे पूर्वी ‘चांदा’ या नावाने ओळखले जात होते.
- १९६४ मध्ये चांदा जिल्ह्याचे नाव बदलून चंद्रपूर जिल्हा असे करण्यात आले.
- चंद्रपूर जिल्हा विदर्भाच्या दक्षिणेकडील भागात आहे.
- जिल्ह्याच्या पूर्वेला गडचिरोली जिल्हा, दक्षिणेला तेलंगणा राज्य, पश्चिमेला यवतमाळ जिल्हा आणि उत्तरेला वर्धा जिल्हा आहे.
- जिल्ह्यात ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प आहे.
- इरई, वैनगंगा आणि वर्धा या जिल्ह्यातील प्रमुख नद्या आहेत.
- चंद्रपूर जिल्हा मुख्यतः कृषीप्रधान आहे.
- जिल्ह्यात कोळशाच्या खाणी आहेत.
- सिमेंट उद्योग आणि ऊर्जा उत्पादन क्षेत्रातही जिल्ह्याचे योगदान आहे.
- चंद्रपूर जिल्ह्यामध्ये चंद्रपूर, बल्लारपूर, वरोरा, चिमूर, ब्रह्मपुरी, राजुरा, आणि सिंदेवाही असेImportant cities आहेत.
- जिल्ह्याचे मुख्यालय चंद्रपूर शहरात आहे.
- ताडोबा अंधारी व्याघ्र प्रकल्प हे एक महत्त्वाचे पर्यटन स्थळ आहे. ताडोबा राष्ट्रीय उद्यान
- अंचलेश्वर मंदिर, चंद्रपूर हे प्रसिद्ध धार्मिक स्थळ आहे.
- घुग्गुस येथील कोळसा खाणी.
चंद्रपूर जिल्हा ऐतिहासिक, भौगोलिक आणि आर्थिकदृष्ट्या महत्त्वाचा आहे.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील वेबसाइटला भेट देऊ शकता: