1 उत्तर
1
answers
सामाजिक संरचनेचा अर्थ काय? आणि त्याचे घटक कोणते?
0
Answer link
सामाजिक संरचनेचा अर्थ आणि घटक
सामाजिक संरचना (Social Structure) : सामाजिक संरचना म्हणजे समाजात व्यक्ती आणि समूह यांच्यातील संबंधांचे एक स्वरूप. हे स्वरूप स्थिर न राहता सतत बदलत असते.
व्याख्या:
- कार्ल मार्क्स: सामाजिक संरचना म्हणजे उत्पादन संबंधांचा مجموعہ (एकत्रीकरण).
- हर्बर्ट स्पेन्सर: सामाजिक संरचना म्हणजे अवयवांमध्ये (organs) असलेले साम्य आणि फरक.
सामाजिक संरचनेचे घटक: सामाजिक संरचनेत अनेक घटकांचा समावेश होतो, त्यापैकी काही महत्त्वाचे घटक खालीलप्रमाणे आहेत:
- सामाजिक भूमिका (Social Roles): प्रत्येक व्यक्ती समाजात एक विशिष्ट भूमिका निभावते. ह्या भूमिकेशी संबंधित काही अधिकार आणि कर्तव्ये असतात.
- सामाजिक नियम (Social Norms): समाजात कसे वागावे याचे नियम असतात. हे नियम अलिखित स्वरूपात पिढी दर पिढी चालत आलेले असतात.
- मूल्ये (Values): प्रत्येक समाजाची काही मूल्ये असतात, जी त्या समाजातील लोकांच्या आचरणाला मार्गदर्शन करतात.
- संस्था (Institutions): संस्था म्हणजे नियम आणि कायद्यांचे एक संघटन. विवाह, कुटुंब, शिक्षण, अर्थव्यवस्था आणि राजकारण यांसारख्या संस्था समाजाला स्थिरता आणि व्यवस्था देतात.
- सामाजिक गट (Social Groups): सामाजिक गट म्हणजे लोकांचा समूह, जे विशिष्ट हेतूने एकत्र आलेले असतात.
- सामाजिक स्तरीकरण (Social Stratification): समाजात उच्च-नीच श्रेणीनुसार लोकांचे वर्गीकरण केले जाते, त्याला सामाजिक स्तरीकरण म्हणतात. जात, वर्ग, लिंग, आणि वंश यांसारख्या आधारांवर हे स्तरीकरण केले जाते.
हे घटक एकत्रितपणे सामाजिक संरचनेची रचना करतात आणि समाजात सुव्यवस्था राखण्यास मदत करतात.
अधिक माहितीसाठी काही उपयुक्त स्रोत: