1 उत्तर
1
answers
सामाजिक संरचनेचा अर्थ सांगून सामाजिक संरचनेचे घटक स्पष्ट करा?
0
Answer link
सामाजिक संरचना: अर्थ
सामाजिक संरचना म्हणजे एखाद्या समाजातील व्यक्ती आणि समूह यांच्यातील संबंधांची पद्धतशीर मांडणी. हे संबंध नियम, मूल्ये आणि सामाजिक मानदंडांवर आधारित असतात.
डेव्हिड लॉकवुड यांच्या मते, "सामाजिक संरचना म्हणजे सामाजिक व्यवस्थेतील सापेक्ष स्थिर संबंधांचे स्वरूप."
सामाजिक संरचनेचे घटक:
- सामाजिक भूमिका (Social Roles): प्रत्येक व्यक्ती समाजात विशिष्ट भूमिका निभावते. या भूमिकेशी संबंधित काही अधिकार आणि कर्तव्ये असतात. उदाहरणार्थ, शिक्षक, विद्यार्थी, डॉक्टर, इत्यादी.
- सामाजिक नियम (Social Norms): समाजात कसे वागावे यासाठी काही नियम असतात. हे नियम अलिखित असतात, परंतु ते समाजाचे वर्तन नियंत्रित करतात.
- सामाजिक मूल्ये (Social Values): समाजाला काय महत्त्वाचे वाटते, हे सामाजिक मूल्यांमधून दिसून येते. सत्य, न्याय, समानता, आणि बंधुता ही काही महत्त्वाची सामाजिक मूल्ये आहेत.
- सामाजिक संस्था (Social Institutions): कुटुंब, विवाह, शिक्षण, धर्म, आणि राजकारण यांसारख्या सामाजिक संस्था मानवी गरजा पूर्ण करतात आणि सामाजिक व्यवस्था टिकवून ठेवतात.
- सामाजिक गट (Social Groups): समान उद्दिष्ट्ये असणाऱ्या व्यक्ती एकत्र येऊन सामाजिक गट तयार करतात. हे गट समाजात विशिष्ट कार्ये पार पाडतात.
- सामाजिक स्तरीकरण (Social Stratification): समाजात उच्च-नीच असा स्तर असतो. जात, वर्ग, लिंग, आणि वंश यांसारख्या आधारांवर सामाजिक स्तरीकरण केले जाते.
हे घटक एकत्रितपणे सामाजिक संरचना तयार करतात, ज्यामुळे समाज व्यवस्थितपणे कार्य करतो.