१८५७ च्या उठावाची कारणे लिहा?
१८५७ च्या उठावाची अनेक कारणे होती, त्यापैकी काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
राजकीय कारणे:
लॉर्ड डलहौसीचे धोरण: लॉर्ड डलहौसीने 'साम्राज्यवादी' धोरण अवलंबले आणि अनेक राज्ये खालसा केली. झाशीची राणी लक्ष्मीबाई आणि नानासाहेब पेशवे यांच्या राज्यांवर अन्याय झाला, कारण त्यांचे दत्तक पुत्र वारस म्हणून स्वीकारले गेले नाहीत.
मुघल साम्राज्याचा अपमान: मुघल बादशाह बहादुरशाह जफर यांचा अपमान केला गेला आणि त्यांचे अधिकार कमी केले गेले. यामुळे मुस्लीम समुदायात असंतोष पसरला.
आर्थिक कारणे:
शेतकऱ्यांचे शोषण: ब्रिटिशांनी शेतीवर जास्त कर लावले, ज्यामुळे शेतकरी गरीब झाले. पारंपरिक शेती पद्धती मोडीत निघाल्या.
उद्योगधंद्यांचा ऱ्हास: ब्रिटिशांनीImported goods वर कर कमी केल्यामुळे भारतातील उद्योगधंदे बंद पडले आणि कारागीर बेकार झाले.
सामाजिक आणि धार्मिक कारणे:
सती प्रथा आणि बालविवाह बंदी: ब्रिटिशांनी सती प्रथा आणि बालविवाह यांसारख्या सामाजिक प्रथांवर बंदी घातल्याने काही लोकांमध्ये असंतोष निर्माण झाला, कारण त्यांना वाटले की ब्रिटिश त्यांच्या धार्मिक आणि सामाजिक जीवनात हस्तक्षेप करत आहेत.
ख्रिश्चन धर्मप्रसाराचा प्रयत्न: ब्रिटिश मिशनऱ्यांनी ख्रिश्चन धर्माचा प्रसार करण्याचा प्रयत्न केला, ज्यामुळे लोकांना वाटले की ब्रिटिश त्यांचा धर्म बदलण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
लष्करी कारणे:
सैनिकांमधील असंतोष: भारतीय सैनिकांना कमी पगार मिळत होता आणि त्यांना बढती मिळण्याची शक्यता कमी होती. तसेच, त्यांना धार्मिक symbols वापरण्यास मनाई करण्यात आली.
Enfield रायफल: नवीन Enfield रायफलमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या काडतुसांना डुकराची चरबी लावलेली असते अशी अफवा पसरली, ज्यामुळे हिंदू आणि मुस्लिम सैनिकांच्या धार्मिक भावना दुखावल्या गेल्या. vikaspedia.in
या सर्व कारणांमुळे भारतीय समाजात ब्रिटिशांविरुद्ध असंतोष वाढला आणि १८५७ च्या उठावाला सुरुवात झाली.