2 उत्तरे
2
answers
स्वतंत्र मतदार संघ आणि राखीव मतदार संघ यामधील फरक सांगा?
5
Answer link
राखीव मतदारसंघ:
भारतीय संविधानाने आपल्या नागरिकांना त्यांचे प्रतिनिधी निवडण्यासाठी आणि प्रतिनिधी म्हणून निवडून येण्याची संधी मिळण्याचा अधिकार दिला आहे.
तथापि, घटना निर्मात्यांना चिंता होती की खुल्या मतदारसभेत काही कमकुवत घटकांना लोकसभा आणि राज्य विधानसभा निर्वाचित करण्याची चांगली संधी मिळणार नाही.
भारतीय समाजातील दुर्बल घटकांना सार्वत्रिक निवडणुका लढण्यासाठी समान न मिळण्याची खालील कारणे होती:
१. समाजातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकात प्रचारासाठी आवश्यक संसाधने, शिक्षण नसतील आणि इतरांविरुद्ध निवडणूक जिंकता येणे शक्य होणार नाही.
२.
प्रभावी आणि कणखर असणारे लोक त्यांना निवडणूक जिंकण्यापासून रोखू शकतात.
वरील कारणामुळे काही मतदारसंघ विशिष्ट वर्गासाठी राखीव करण्यात आले.
खाली त्याचे नियम आहेत बघा...
- अनुसूचित जाती [SC आणि अनुसूचित जमाती [ST यांच्यासाठी काही मतदारसंघ आरक्षित आहेत.
- SC राखीव मतदारसंघात केवळ अनुसूचित जातीतील व्यक्तीच निवडणुकीसाठी उभे राहू शकतात.
- त्याचप्रमाणे अनुसूचित जमातीतील लोक अनुसूचित जमातीसाठी राखीव असलेल्या मतदारसंघातून निवडणूक लढवू शकतात.
- सध्या लोकसभेत अनुसूचित जातींसाठी(SC) 79 जागांवर तर अनुसूचित जमातींसाठी(ST) 41 जागा आरक्षित आहेत.
- ही संख्या एकूण लोकसंख्येतील त्यांच्या वाट्याच्या प्रमाणात आहे.
- अशाप्रकारे अनुसूचित जाती आणि अनुसूचित जमातीतील आरक्षित जागा कोणत्याही अन्य सामाजिक गटाचा कायदेशीर वाटा काढून घेणार नाही.
स्वतंत्र मतदारसंघ:
जो मतदारसंघ सर्वांसाठी खुला असतो तिथे कुठल्याही वर्गातील उमेदवार उभे राहू शकतात.
0
Answer link
स्वतंत्र मतदारसंघ आणि राखीव मतदारसंघ यांच्यातील फरक खालीलप्रमाणे:
स्वतंत्र मतदारसंघ:
- अर्थ: या मतदारसंघात कोणत्याही विशिष्ट जाती, जमाती किंवा वर्गासाठी जागा राखीव (Reserve) नसते.
- निवडणूक: कोणत्याहीbackground चा नागरिक निवडणूक लढवू शकतो आणि मतदार कोणालाही मत देऊ शकतात.
- प्रतिनिधित्व: येथे कोणत्याही विशिष्ट समाजाचे प्रतिनिधित्व निश्चित नसते.
राखीव मतदारसंघ:
- अर्थ: हा मतदारसंघ अनुसूचित जाती (Scheduled Castes-SC) किंवा अनुसूचित जमाती (Scheduled Tribes-ST) यांच्यासाठी राखीव असतो.
- निवडणूक: फक्त SC किंवा ST प्रवर्गातील उमेदवारच येथे निवडणूक लढवू शकतात.
- उद्देश: सामाजिक आणि राजकीयदृष्ट्या दुर्बळ घटकांना प्रतिनिधित्व मिळावे हा यामागचा उद्देश आहे.
थोडक्यात, स्वतंत्र मतदारसंघात सर्वसामान्य नागरिक निवडणूक लढवू शकतात, तर राखीव मतदारसंघात फक्त विशिष्ट प्रवर्गातील नागरिकच निवडणूक लढवू शकतात.
अधिक माहितीसाठी, खालील लिंकला भेट द्या: भारतीय निवडणूक आयोग