शासनाने गावातील पाण्याचा प्रश्न सोडवण्यासाठी खालील उपाययोजना कराव्यात:

• जलसंधारण (Water Conservation):
  • गावातील पावसाचे पाणी साठवण्यासाठी तलाव, बंधारे, आणि विहिरी बांधाव्यात. यामुळे भूजल पातळी वाढेल.
  • existing बांधारे आणि तलावांची दुरुस्ती करावी.
  • शेतात पाणी मुरवण्यासाठी शेततळी (Farm ponds) तयार करावीत.
  • नदी आणि नाल्यांचे खोलीकरण आणि रुंदीकरण करावे, ज्यामुळे जास्त पाणी साठेल.
• पाणी व्यवस्थापन (Water Management):
  • गावातील पाण्याचे योग्य नियोजन करावे. पिण्याच्या पाण्यासाठी आणि शेतीसाठी पाणीवाटप व्यवस्थित असावे.
  • पाणी वाया जाण्यापासून रोखावे. गळती (leakage) असणाऱ्या पाईपलाईन त्वरित दुरुस्त कराव्यात.
  • शेतीसाठी ठिबक सिंचन (Drip irrigation) आणि फवारा सिंचन (Sprinkler irrigation) यांसारख्या आधुनिक पद्धतींचा वापर करावा, ज्यामुळे पाण्याची बचत होते.
• भूजल पुनर्भरण (Groundwater Recharge):
  • rainwater रिचार्ज करण्यासाठी विहिरी आणि बोअरवेलचा वापर करावा.
  • शोषखड्डे (Percolation pits) आणि चर ( trenches) खणावेत, ज्यामुळे पावसाचे पाणी जमिनीत मुरेल आणि भूजल पातळी वाढेल.
• जलसाक्षरता (Water Literacy):
  • गावातील लोकांना पाणी बचतीचे महत्त्व पटवून देण्यासाठी जनजागृती मोहीम चालवावी.
  • पाणी व्यवस्थापनात ग्रामस्थांचा सहभाग वाढवावा.
• नवीन जलस्रोत निर्माण करणे:
  • गावाजवळ नवीन विहिरी आणि कूपनलिका (borewells) खोदाव्यात.
  • नदीजोड प्रकल्पाद्वारे (River linking project) दुसऱ्या नद्यांचे पाणी आपल्या गावात आणावे.

उदाहरण:

• महाराष्ट्र शासनाने जलयुक्त शिवार अभियान (Jalyukt Shivar Abhiyan) सुरू केले, ज्यामुळे अनेक गावांना फायदा झाला. a href="https://www.maharashtra.gov.in/site/upload/files/water%20conservation(1).pdf" target="_blank">जलयुक्त शिवार अभियान (PDF)

या उपायांमुळे गावांतील पाण्याचा प्रश्न निश्चितपणे सुटू शकतो.