जल जीवन मिशन (Jal Jeevan Mission) ही एक भारत सरकारची योजना आहे, ज्या अंतर्गत 2024 पर्यंत प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला नळाद्वारे सुरक्षित आणि पुरेसे पाणी पुरवण्याचे उद्दिष्ट आहे. या मिशनमध्ये खालील प्रक्रियांचा समावेश आहे: * प्रत्येक ग्रामीण कुटुंबाला कार्यात्मक घरगुती नळ कनेक्शन (Functional Household Tap Connection - FH TC) प्रदान करणे. * पाण्याची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी उपाययोजना करणे. * दीर्घकाळ पाण्याची उपलब्धता सुनिश्चित करण्यासाठी उपाययोजना करणे. * पाणीपुरवठा योजनांच्या व्यवस्थापनात स्थानिक समुदायांना सहभागी करणे. * ग्राम पाणीपुरवठा योजनांची योजना, अंमलबजावणी, व्यवस्थापन, संचालन व देखभाल करण्यासाठी जल समित्या स्थापन करणे. **जल जीवन मिशनची अंमलबजावणी:** 1. **ग्राम कृती योजना (Village Action Plan):** जल समित्या गावांतील उपलब्ध संसाधनांचा वापर करून योजना तयार करतात, ज्या ग्रामसभेमध्ये मंजूर केल्या जातात. 2. **पाणीपुरवठा योजना:** प्रत्येक घराला नळाने पाणीपुरवठा करण्यासाठी जलवाहिनी आणि इतर आवश्यक संरचना विकसित करणे. 3. **स्त्रोत विकास:** दीर्घकाळ पाणीपुरवठा सुनिश्चित करण्यासाठी जलस्त्रोतांचे संवर्धन आणि विकास करणे. 4. **समुदाय सहभाग:** जनजागृती करणे, शिक्षण देणे आणि लोकांना सहभागी करणे. 5. **प्रशिक्षण:** जल व्यवस्थापनात सहभागी लोकांचे प्रशिक्षण आयोजित करणे. जल जीवन मिशन हे पाणीपुरवठ्याचे एक महत्त्वपूर्ण कार्यक्रम आहे, ज्याद्वारे ग्रामीण भागातील लोकांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होते.