1 उत्तर
1
answers
समुद्राची मोजमापे कशी करतात?
0
Answer link
समुद्राची मोजमापे अनेक प्रकारे केली जातात, त्यापैकी काही प्रमुख पद्धती खालीलप्रमाणे आहेत:
1. खोली मोजणे (Bathymetry):
- ध्वनी लहरी (Sound waves): जहाजातून ध्वनी लहरी समुद्रात पाठवल्या जातात. त्या लहरी समुद्राच्या तळाला आदळून परत येतात. या ध्वनी लहरींना लागणाऱ्या वेळेवरून समुद्राची खोली मोजली जाते. या तंत्रज्ञानाला सोनार (SONAR - Sound Navigation and Ranging) म्हणतात.
- उपग्रह (Satellites): उपग्रहांच्या मदतीने समुद्राच्या पाण्याची उंची मोजली जाते, ज्यामुळे समुद्राच्या तळाचा नकाशा तयार करता येतो.
2. तापमान आणि क्षारता मोजणे (Temperature and Salinity):
- थर्मामीटर आणि सेलिനോमीटर (Thermometer and Salinometer): पारंपरिकरित्या, थर्मामीटरने तापमान आणि सेलिनोमीटरने क्षारता मोजली जाते.
- CTD (Conductivity, Temperature, and Depth): हे उपकरण समुद्राच्या वेगवेगळ्या खोलीवर तापमान, क्षारता आणि पाण्याची घनता मोजते.
3. प्रवाहाची गती आणि दिशा मोजणे (Current Speed and Direction):
- प्रवाहमापक (Current meters): हे उपकरण समुद्रातील प्रवाहाची गती आणि दिशा मोजते.
- डॉप्लर इफेक्ट (Doppler Effect): या तंत्रज्ञानाचा वापर करून जहाजावरील उपकरणांद्वारे प्रवाहाची माहिती मिळवली जाते.
4. लाटांची उंची मोजणे (Wave Height):
- लाटमापक (Wave buoys): समुद्रात तरंगणारे हे उपकरण लाटांची उंची आणि वारंवारता मोजतात.
- रडार (Radar): रडारच्या साहाय्याने किनाऱ्यावरील लाटांची उंची मोजता येते.
5. समुद्रातील रासायनिक घटक मोजणे (Chemical Composition):
- समुद्रातील पाण्याचे नमुने प्रयोगशाळेत तपासले जातात, ज्यामुळे ऑक्सिजन, नायट्रोजन आणि इतर रासायनिक घटकांची माहिती मिळते.
6. भरती-ओहोटी मोजणे (Tides):
- समुद्राच्या कडेला असलेल्या खांबांवर खुणा करून भरती-ओहोटीची नोंद घेतली जाते.
- आधुनिक उपकरणांच्या साहाय्याने पाण्याची पातळी सतत मोजली जाते.
या विविध पद्धती वापरून समुद्राची मोजमापे केली जातात, ज्यामुळे हवामानाचा अंदाज, सागरी जीवनाचा अभ्यास आणि इतर वैज्ञानिक संशोधनांमध्ये मदत होते.