भूगोल समुद्रशास्त्र

समुद्राची मोजमापे कशी करतात?

1 उत्तर
1 answers

समुद्राची मोजमापे कशी करतात?

0
समुद्राची मोजमापे अनेक प्रकारे केली जातात, त्यापैकी काही प्रमुख पद्धती खालीलप्रमाणे आहेत:

1. खोली मोजणे (Bathymetry):

  • ध्वनी लहरी (Sound waves): जहाजातून ध्वनी लहरी समुद्रात पाठवल्या जातात. त्या लहरी समुद्राच्या तळाला आदळून परत येतात. या ध्वनी लहरींना लागणाऱ्या वेळेवरून समुद्राची खोली मोजली जाते. या तंत्रज्ञानाला सोनार (SONAR - Sound Navigation and Ranging) म्हणतात.
  • उपग्रह (Satellites): उपग्रहांच्या मदतीने समुद्राच्या पाण्याची उंची मोजली जाते, ज्यामुळे समुद्राच्या तळाचा नकाशा तयार करता येतो.

2. तापमान आणि क्षारता मोजणे (Temperature and Salinity):

  • थर्मामीटर आणि सेलिനോमीटर (Thermometer and Salinometer): पारंपरिकरित्या, थर्मामीटरने तापमान आणि सेलिनोमीटरने क्षारता मोजली जाते.
  • CTD (Conductivity, Temperature, and Depth): हे उपकरण समुद्राच्या वेगवेगळ्या खोलीवर तापमान, क्षारता आणि पाण्याची घनता मोजते.

3. प्रवाहाची गती आणि दिशा मोजणे (Current Speed and Direction):

  • प्रवाहमापक (Current meters): हे उपकरण समुद्रातील प्रवाहाची गती आणि दिशा मोजते.
  • डॉप्लर इफेक्ट (Doppler Effect): या तंत्रज्ञानाचा वापर करून जहाजावरील उपकरणांद्वारे प्रवाहाची माहिती मिळवली जाते.

4. लाटांची उंची मोजणे (Wave Height):

  • लाटमापक (Wave buoys): समुद्रात तरंगणारे हे उपकरण लाटांची उंची आणि वारंवारता मोजतात.
  • रडार (Radar): रडारच्या साहाय्याने किनाऱ्यावरील लाटांची उंची मोजता येते.

5. समुद्रातील रासायनिक घटक मोजणे (Chemical Composition):

  • समुद्रातील पाण्याचे नमुने प्रयोगशाळेत तपासले जातात, ज्यामुळे ऑक्सिजन, नायट्रोजन आणि इतर रासायनिक घटकांची माहिती मिळते.

6. भरती-ओहोटी मोजणे (Tides):

  • समुद्राच्या कडेला असलेल्या खांबांवर खुणा करून भरती-ओहोटीची नोंद घेतली जाते.
  • आधुनिक उपकरणांच्या साहाय्याने पाण्याची पातळी सतत मोजली जाते.

या विविध पद्धती वापरून समुद्राची मोजमापे केली जातात, ज्यामुळे हवामानाचा अंदाज, सागरी जीवनाचा अभ्यास आणि इतर वैज्ञानिक संशोधनांमध्ये मदत होते.

उत्तर लिहिले · 16/3/2025
कर्म · 980

Related Questions

गाव हे समुद्राचा भाग आहे का?
महासागरापासून कोणकोणत्या गोष्टी मिळवतो?
समुद्राचे पाणी खारट का असते?
समुद्राचे पाणी काही ठिकाणी निळे, काही ठिकाणी हिरवे का दिसते?
सागरजलाच्या पाण्यात क्षारांचे प्रमाण जास्त का असते?
ओशनला मराठीत काय म्हणतात?
भूमध्य समुद्राची क्षारता जास्त का आहे?