2 उत्तरे
2
answers
संघसूची, राज्यसूची, समवर्ती सूची काय आहे, कळेल?
7
Answer link
भारतीय संविधान हे एक संघीय संविधान आहे, ज्या कारणास्तव संविधानाची सातवी अनुसूचीनुसार केंद्र व राज्यच्या मध्ये शक्तींचा तीन प्रकारात विभाजित केले गेले...
संघसूची
राज्यसुची
समवर्ती सूची
संघसूची
राष्ट्रिय महत्त्व विषयांना संघसूचीमध्ये समाविष्ट केले गेले आहेत. ज्यावर कायदे कानून बनविण्याची शक्ती संविधान संसदला प्रदान केली आहे.
राज्यसुची
क्षेत्रीय महत्त्व विषयांना राज्यसुचीमध्ये समाविष्ट केले गेले आहेत. ज्यावर कायदे कानून बनविण्याची शक्ती राज्य विधानमंडळाजवळ आहे.
समवर्तीसूची
समवर्ती सूची त्या विषयांसाठी बनवली गेली आहे ज्या राज्य व केंद्र दोन्हींसाठी महत्त्वाची ठरते. ज्यावर कायदे कानून बनविण्याची शक्ती ही संसद आणि विधानमंडळ दोघांजवळ असते.
संघसूची
राज्यसुची
समवर्ती सूची
संघसूची
राष्ट्रिय महत्त्व विषयांना संघसूचीमध्ये समाविष्ट केले गेले आहेत. ज्यावर कायदे कानून बनविण्याची शक्ती संविधान संसदला प्रदान केली आहे.
राज्यसुची
क्षेत्रीय महत्त्व विषयांना राज्यसुचीमध्ये समाविष्ट केले गेले आहेत. ज्यावर कायदे कानून बनविण्याची शक्ती राज्य विधानमंडळाजवळ आहे.
समवर्तीसूची
समवर्ती सूची त्या विषयांसाठी बनवली गेली आहे ज्या राज्य व केंद्र दोन्हींसाठी महत्त्वाची ठरते. ज्यावर कायदे कानून बनविण्याची शक्ती ही संसद आणि विधानमंडळ दोघांजवळ असते.
0
Answer link
भारतीय संविधानानुसार, केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार यांच्यातील अधिकार विभागणीसाठी तीन प्रकारच्या सूच्या तयार केल्या आहेत:
- संघ सूची (Union List): या सूचीमध्ये राष्ट्रीय स्तरावरील महत्त्वाच्या विषयांचा समावेश आहे, ज्यावर फक्त केंद्र सरकारला कायदे करण्याचा अधिकार आहे. उदाहरणार्थ, संरक्षण, परराष्ट्र व्यवहार, बँकिंग, चलन आणि अणुऊर्जा.
- राज्य सूची (State List): या सूचीमध्ये राज्यांच्या स्तरावरील विषयांचा समावेश आहे, ज्यावर राज्य सरकारला कायदे करण्याचा अधिकार आहे. उदाहरणार्थ, पोलीस, स्थानिक स्वराज्य संस्था, सार्वजनिक आरोग्य आणि शेती.
- समवर्ती सूची (Concurrent List): या सूचीमध्ये केंद्र आणि राज्य सरकार दोघांनाही कायदे करण्याचा अधिकार आहे. जर केंद्र आणि राज्य सरकारच्या कायद्यांमध्येConflict झाल्यास, केंद्र सरकारचा कायदा अंतिम मानला जातो. उदाहरणार्थ, शिक्षण, फौजदारी कायदे, विवाह आणि घटस्फोट.
संघ सूचीमध्ये समाविष्ट विषयांची यादी
राज्य सूचीमध्ये समाविष्ट विषयांची यादी
हे विभाजन केंद्र आणि राज्य सरकारांना आपापल्या अधिकारक्षेत्रात कार्य करण्यास मदत करते आणि देशाच्या प्रशासनात सुव्यवस्था राखते.