सरकार
शब्दाचा अर्थ
भारत
राज्यशास्त्र
राज्य व्यवस्था
केंद्रशासित राज्य आणि घटक राज्य यातील फरक काय? आणि केंद्रशासित असे का म्हटले जाते?
3 उत्तरे
3
answers
केंद्रशासित राज्य आणि घटक राज्य यातील फरक काय? आणि केंद्रशासित असे का म्हटले जाते?
5
Answer link
केंद्रशासित प्रदेश हे केंद्र सरकारच्या देखरेखेखाली चालते, तर घटक राज्य हे त्या त्या राज्य सरकारच्या देखरेखेखाली चालते.
1
Answer link
प्रथम आपण हे समजावून घेऊया कि
केंद्रशासित राज्य म्हणजेच केंद्रशासित प्रदेश होय
केंद्रशासित प्रदेशावर पूर्णतः केंद्राची सत्ता असते तर
राज्य मध्ये राज्य शासनाची सत्ता असते.
राज्ये - 26
केंद्रशासित प्रदेश - 7
केंद्रशासित राज्य म्हणजेच केंद्रशासित प्रदेश होय
केंद्रशासित प्रदेशावर पूर्णतः केंद्राची सत्ता असते तर
राज्य मध्ये राज्य शासनाची सत्ता असते.
राज्ये - 26
केंद्रशासित प्रदेश - 7
0
Answer link
केंद्रशासित प्रदेश आणि घटक राज्यांमधील फरक:
- शासन: घटक राज्यांमध्ये स्वतःचे নির্বাচিত সরকার असते, जे जनतेने निवडलेले असते. तर केंद्रशासित प्रदेशांवर थेट केंद्र सरकारचे नियंत्रण असते आणि राष्ट्रपतींद्वारे नियुक्त प्रशासक त्यांचे शासन पाहतात.
- अधिकार: घटक राज्यांना स्वतःचे कायदे बनवण्याचा अधिकार असतो, काही विषयांमध्ये ते स्वतंत्र निर्णय घेऊ शकतात. केंद्रशासित प्रदेशांचे कायदे आणि निर्णय केंद्र सरकार ठरवते.
- प्रतिनिधित्व: घटक राज्यांचे प्रतिनिधी संसद आणि विधानसभेत असतात. केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधित्व मर्यादित असते.
- उदाहरण: महाराष्ट्र, तामिळनाडू ही घटक राज्ये आहेत, तर दिल्ली, पुद्दुचेरी केंद्रशासित प्रदेश आहेत.
केंद्रशासित प्रदेश का म्हटले जाते:
- केंद्रशासित प्रदेश हे थेट केंद्र सरकारच्या नियंत्रणाखाली असतात. 'केंद्रशासित' म्हणजे 'केंद्राने शासन केलेले'.
- सुरक्षा, लहान आकार, आर्थिक आणि राजकीयदृष्ट्या दुर्बळ असणे किंवा विशिष्ट संस्कृतीचे जतन करणे यांसारख्या कारणांमुळे काही प्रदेशांना केंद्रशासित प्रदेश म्हणून घोषित केले जाते.
अधिक माहितीसाठी:
- लोकसभाwebsite नुसार भारतातील केंद्रशासित प्रदेशांची यादी (https://loksabha.nic.in/Members/StatewiseList.aspx).