जागतिक दिवस

पृथ्वी दिन हा पृथ्वीच्या पर्यावरणाच्या संवर्धनासाठी जागृती करण्यासाठी हा दिवस जगभर पाळण्यात येतो. अमेरिकेत २२ एप्रिल रोजी हा दिन पाळला जातो, तर संयुक्त राष्ट्रे २० मार्च रोजी, म्हणजे सूर्य पृथ्वीच्या विषुववृत्ताच्या थेट समोर असण्याच्या दोन बिंदूपैकी एका बिंदूशी पोचण्याच्या दिवशी, संपातबिंदू पॄथ्वी दिन पाळतात.

वाढते प्रदूषण आणि अयोग्य जीवनशैली हेच पृथ्वीच्या सद्य:स्थितीमागील मुख्य कारण आहे. आपल्या एकुलत्या एका पृथ्वीचे संरक्षण करण्याच्या प्रत्येकाच्या जबाबदारीचे स्मरण करून देणे हेच जागतिक वसुंधरा दिनाचे मुख्य उदिद्ष्ट आहे. आहे. ‘माणसाची प्रत्येक गरज पृथ्वी पूर्ण करू ष्टे पण हाव नाही’ अशा अर्थाचे महात्मा गांधींचे एक वचन आहे. हवा, पाणी, जंगले यांसारख्या पृथ्वीवरच्या नैसर्गिक साधनसंपत्तीचा भसाभस अविचारी वापर केल्याने आणि वाढत्या प्रदुषणाचे परिणाम दिसतच आहेत आणि हे असेच चालू राहिले तर मानवाचेच भविष्य अंध:कारमय आहे हे निश्चित ! याबाबत प्रबोधन करण्यासाठी २२ एप्रिल हा वसुंधरा दिन मानला जाऊ लागला.

*🍵 आज जागतिक चहा दिन 🍵*
‼ उत्साहवर्धक ‘चहा’  ‼*_

        भारतासोबत, व्हिएतनाम, नेपाळ, बांगलादेश, इंडोनेशिया, केनिया, मलेशिया, युगांडा, टांझानिया, दक्षिण आफ्रिका या देशांत चहाचं मोठ्या प्रमाणात उत्पादन घेतलं जातं. चहाचा शोध नेमका कुठल्या देशात लागला हे सांगणं कठीण असलं तरी चहाची सर्वात पहिली नोंद चीनमध्ये आढळते. चहा हा शब्द चिनी भाषेतील ‘चा’ या शब्दापासून रूढ झाला आहे. चिनी भाषेतून जपान, भारत, इराण आणि रशिया या देशांत हा अथवा तशा प्रकारचे शब्द रूढ झाले आहेत. इंग्रजी भाषेतील टी या शब्दाचा उगम चीनमधील मॉय प्रांतातील बोली भाषेतील ‘टे’ या शब्दात आहे. डच लोकांनी जावामार्गे हा शब्द युरोपात नेला. इंग्रजी भाषेत अठराव्या शतकाच्या मध्यापर्यंत चहाला ‘टे’ हा शब्द रूढ होता. त्यानंतर त्याचा उच्चार ‘टी’ असा करण्यात येऊ लागला.

जगातील एकूण 26 देशांत चहाची लागवड करण्यात येते. यामध्ये चीन, जपान, भारत, बांगलादेश, श्रीलंका, तैवान, इंडोनेशिया, मलेशिया, पूर्व आफ्रिका (केनिया, मालावी, युगांडा आणि मोझांबिक), तुर्कस्तान, ब्राझील, अर्जेंटिना आणि रशिया यांचा समावेश आहे. चीन आणि जपानमध्ये मुख्यत: छोटे शेतकरी चहाची लागवड करतात. याउलट भारत, पाकिस्तान, इंडोनेशिया, श्रीलंका, रशिया आणि पू. आफ्रिकेतील देश या देशांत ती मोठ्या मळ्यांत करण्यात येते. अर्थात, यांतील काही देशांत चहाची लागवड करणार्‍या लहान जमीनधारकांचे क्षेत्रही मोठे आहे. भारतातील चहाची लागवड मुख्यत्वेकरून उत्तर व दक्षिण भारतातील डोंगराळ भागांत आहे. आसाम हा चहाच्या लागवडीमध्ये प्रथमपासून अग्रेसर प्रदेश आहे. त्या राज्यातील ब्रह्मपुत्रा आणि सुरमा या नद्यांच्या खोर्‍यांतील प्रदेश आणि पश्चिम बंगालमधील दार्जिलिंग, जलपैगुरी, कुचबिहार आणि तराई हे उत्तर भारतातील चहाच्या लागवडीचे प्रमुख प्रदेश आहेत.आपण वाचत आहात माहिती सेवा ग्रूप पेठवडगावची पोस्ट,कांग्रा, कुमाऊँ आणि डेहराडून जिल्ह्यांतही चहाची लागवड लहान प्रमाणात होते. आसाममधील चहाचे क्षेत्र सर्वात जास्त असले, तरी त्याची विभागणी फक्त 750 मळ्यांत आहे. याउलट, तामिळनाडूमध्ये फक्त 34,646 हेक्टर क्षेत्रात 6,450 मळे आहेत. केरळमधील मळ्यांची संख्या 3,032 आहे. आसाममधील ब्रह्मपुत्रेच्या खोर्‍यात (याला ‘आसाम व्हॅली’ असेही नाव आहे) चहाच्या लागवडीसाठी सर्वात अनुकूल परिस्थिती असल्यामुळे जगातील सर्वात मोठे सलग चहाचे क्षेत्र या भागात आहे. चहाच्या लागवडीसाठी सुरमा खोर्‍यांतील हवामान ब्रह्मपुत्रेच्या खोर्‍याइतके चांगले नाही. भारताच्या ईशान्य भागात तयार होणार्‍या चहामध्ये दार्जिलिंग चहा विशेष स्वादयुक्त असतो. दुसर्‍या महायुद्धानंतर सी.टी.सी. पद्धतीने उत्तर भारतातील मळ्यांत फार मोठ्या प्रमाणावर चहा तयार होऊ लागला आहे. या भागात जवळजवळ पन्नास टक्के चहा या पद्धतीने होतो, असा अंदाज आहे. दक्षिण भारतात ही पद्धत फारशी उपयोगात आणली जात नाही. अलीकडे या यंत्रात आणखी सुधारणा करण्यात आल्या आहेत. या पद्धतीने तयार केलेला चहा सी. टी. सी. चहा या नावाने बाजारात विकला जातो व तो काळ्या चहाचाच प्रकार आहे.
चहा हे शरीराला हितकारक आणि उत्साहवर्धक पेय आहे, याबद्दल दुमत नाही. मेंदूपेक्षाही स्नायूंना हे पेय जास्त उत्साहवर्धक आहे. माफक प्रमाणात चहाचे सेवन केल्यास शारीरिक थकवा कमी होतो. शरीराला आणि मनाला तरतरी आणणार्‍या या पेयामध्ये आरोग्याला उपकारक ठरतील, असे अनेक गुणधर्म आढळून येतात. आपले आरोग्य राखण्याकरिता चहाचे असलेले महत्त्व वैद्यकीय संशोधनातून आढळून आले आहे. जगभरातील संशोधकांनी आपले आरोग्य निरामय राखण्यात चहाची भूमिका महत्त्वाची असते असा निर्वाळा दिला आहे. नियमित चहा घेतल्यामुळे हृदयविकाराचा धोका कमी होतो, असा दावा काही संशोधकांनी केला आहे. चहामध्ये असलेले विशिष्ट गुणधर्म शरीरातील कोलेस्टरॉलच्या वाढीस प्रतिबंध करतात, असे संशोधकांचे म्हणणे आहे. याचबरोबरच ज्यांना उच्च रक्तदाबाचा त्रास आहे, अशा व्यक्तींचा रक्तदाब नियंत्रित राखण्यात चहाची मदत होते, असेही संशोधकांचे म्हणणे आहे.
ग्रीन टीचे महत्त्व या पूर्वीच संशोधनातून सिद्ध झाले आहे; मात्र ग्रीन टीबरोबरच आपण जो चहा पितो त्यामध्येही अनेक औषधी गुणधर्म आहेत, असे संशोधकांचे म्हणणे आहे. चहामध्ये फ्लॅवोनाईड नावाचे अँटिऑक्सिडंट असतात. हे अँटिऑक्सिडंट हृदयविकार, रक्तदाब, कर्करोग यासारख्या गंभीर आजारांना प्रतिबंध करण्याची भूमिका पार पाडतात, असा संशोधकांचा दावा आहे.
चहामधील अनेक घटकांमुळे आपल्या शरीराला वेगवेगळे फायदे होतात. त्यामुळे दिवसातून किमान एकदा ग्रीन, ब्लॅक टीचा एक कप घेतला पाहिजे. ग्रीन टीबरोबरच ब्लॅक टीमध्येही शरीरातील चरबी जाळण्याची क्षमता असते, असे संशोधनात आढळले. वजन कमी करण्याकरिता आपण अनेक जण आहारावर निर्बंध आणतो. वजन कमी करण्यासाठी कोणत्या प्रकारचा आहार घ्यावा यासाठीचा सल्ला आहारतज्ज्ञांकडून दिला जातो; मात्र आपण सकाळी उठल्या उठल्या घेत असलेल्या चहामध्येही वजन नियंत्रणात आणण्याची क्षमता आहे, हे आपल्यापैकी अनेकांना माहिती नाही. चहामधील कॅटेचिन या घटकात आपल्या शरीरातील उष्मांक (कॅलरी) जाळण्याची मोठी क्षमता आहे, असेही संशोधकांना आढळून आले आहे.
हाडे मजबूत बनविण्याकरिता आणि हाडांची ताकद वाढविण्याकरिता चहाचे सेवन उपयुक्त ठरते. वयोमानानुसार हाडे ठिसूळ होऊ लागतात. हाडे ठिसूळ होऊ लागल्याने सांधेदुखीसारख्या अनेक व्याधी आपल्या मागे लागतात; मात्र नियमित चहा प्यायल्याने हाडे मजबूत होतात. ज्यांना उच्च रक्तदाबाच्या व्याधीचा त्रास आहे, अशा रुग्णांकरिता चहा उपयुक्त ठरतो. नियमित चहा घेण्याने उच्च रक्तदाब कमी होतो. शरीराला ऊर्जा पुरविण्याचे कामही या पेयाद्वारे होत असते. 
____________________________


​

५ मे जागतिक सूर्य दिन साजरा केला जातो...