चळवळीचे अनेक प्रकार आहेत, ज्यांचा उद्देश समाज, राजकारण, संस्कृती किंवा अर्थव्यवस्थेमध्ये बदल घडवून आणणे हा असतो. काही प्रमुख प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:

• सामाजिक चळवळी (Social Movements):
  • या चळवळींचा उद्देश समाजातील विशिष्ट समस्यांवर लक्ष केंद्रित करणे, सामाजिक न्याय प्रस्थापित करणे आणि लोकांच्या जीवनात सुधारणा घडवून आणणे हा असतो.
  • उदाहरणे: स्त्रियांची चळवळ, दलित चळवळ, मानवाधिकार चळवळ, पर्यावरण चळवळ, शांतता चळवळ, LGBT अधिकार चळवळ.
• राजकीय चळवळी (Political Movements):
  • या चळवळींचा संबंध सत्ता, शासनप्रणाली किंवा राजकीय धोरणांशी असतो. त्या राजकीय बदल घडवून आणण्यासाठी किंवा विशिष्ट राजकीय हक्क मिळवण्यासाठी लढतात.
  • उदाहरणे: स्वातंत्र्य चळवळी, लोकशाहीसाठीच्या चळवळी, क्रांतीकारी चळवळी, कामगार चळवळी.
• आर्थिक चळवळी (Economic Movements):
  • या चळवळींचा उद्देश आर्थिक असमानता कमी करणे, विशिष्ट आर्थिक धोरणांमध्ये बदल घडवणे किंवा विशिष्ट आर्थिक गटांच्या हक्कांचे संरक्षण करणे हा असतो.
  • उदाहरणे: शेतकरी चळवळी (शेतमालाला योग्य भाव मिळवण्यासाठी), ग्राहक हक्क चळवळी.
• धार्मिक किंवा सांस्कृतिक चळवळी (Religious or Cultural Movements):
  • या चळवळींचा उद्देश धार्मिक किंवा सांस्कृतिक परंपरांचे पुनरुज्जीवन करणे, सुधारणा करणे किंवा विशिष्ट धार्मिक/सांस्कृतिक ओळख जपण्यासाठी असतो.
  • उदाहरणे: भक्ति चळवळ, समाज सुधारणा चळवळी ज्यांचा धार्मिक पैलूंशी संबंध होता, भाषा संवर्धन चळवळी.
• पर्यावरण चळवळी (Environmental Movements):
  • या चळवळी पर्यावरणाचे संरक्षण, नैसर्गिक संसाधनांचा टिकाऊ वापर आणि हवामान बदलासारख्या मुद्द्यांवर लक्ष केंद्रित करतात.
  • उदाहरणे: चिपको आंदोलन, नर्मदा बचाव आंदोलन.
• जागतिक चळवळी (Global Movements):
  • काही चळवळींचा प्रभाव केवळ एका देशापुरता मर्यादित नसून तो आंतरराष्ट्रीय स्तरावर असतो आणि अनेक देशांतील लोक त्यात सहभागी होतात.
  • उदाहरणे: जागतिक शांतता चळवळ, जागतिक हवामान बदल चळवळ.

हे प्रकार अनेकदा एकमेकांमध्ये गुंतलेले असतात आणि एकाच चळवळीमध्ये सामाजिक, राजकीय आणि आर्थिक पैलू असू शकतात.