भारतीय राजकारणात धर्मनिरपेक्ष शक्ती क्षीण होण्याची कारणे खालीलप्रमाणे दिली आहेत: * **धार्मिक ध्रुवीकरण:** समाजात धार्मिक ध्रुवीकरण वाढल्यामुळे धर्मनिरपेक्ष विचारधारेला आव्हान मिळत आहे. * **राजकीय हितसंबंध:** काही राजकीय पक्ष निवडणुकीत मतांसाठी धार्मिक अस्मितेचा वापर करत असल्यामुळे धर्मनिरपेक्षता दुबळी होत आहे. * **सामाजिक-आर्थिक विषमता:** सामाजिक आणि आर्थिक विषमता वाढल्यामुळे काही लोक धर्माकडे अधिक आकर्षित होत आहेत, ज्यामुळे धर्मनिरपेक्षतेचे महत्त्व कमी होत आहे. * **जागतिकीकरण:** जागतिकीकरणामुळे स्थानिक संस्कृती आणि धर्मावरचा प्रभाव वाढला आहे, ज्यामुळे धर्मनिरपेक्ष विचारधारेला विरोध वाढत आहे. * **शैक्षणिक अभाव:** समाजामध्ये धर्मनिरपेक्ष शिक्षणाचा अभाव असल्यामुळे लोकांमध्ये धर्मनिरपेक्षतेबद्दल जागरूकता कमी आहे. * **धार्मिक कट्टरतावाद:** धार्मिक कट्टरतावाद वाढल्यामुळे धर्मनिरपेक्षता धोक्यात येत आहे, कारण कट्टरतावादी लोक धर्मनिरपेक्ष विचारांना विरोध करतात. * **राजकीय इच्छाशक्तीचा अभाव:** धर्मनिरपेक्षता टिकवण्यासाठी आवश्यक असलेली राजकीय इच्छाशक्ती कमी झाल्यामुळे या मूल्याचे संवर्धन योग्य प्रकारे होत नाही. * **माध्यमांचा प्रभाव:** काही माध्यम धार्मिक भावना भडकवणारे कार्यक्रम प्रसारित करतात, ज्यामुळे समाजात धार्मिक ध्रुवीकरण वाढते आणि धर्मनिरपेक्षता कमी होते. हे सर्व घटक एकत्रितपणे भारतीय राजकारणातील धर्मनिरपेक्ष शक्ती क्षीण होण्यास कारणीभूत आहेत.