कायदा न्यायालय

भारतीय न्याय मंडळाचे स्वातंत्र्य अबाधित राखण्यासाठी कोणत्या उपाययोजना केल्या जातात ते स्पष्ट करा?

1 उत्तर
1 answers

भारतीय न्याय मंडळाचे स्वातंत्र्य अबाधित राखण्यासाठी कोणत्या उपाययोजना केल्या जातात ते स्पष्ट करा?

0
न्यायमंडळाचे स्वातंत्र्य अबाधित राखण्यासाठी अनेक उपाययोजना केल्या जातात. त्यापैकी काही प्रमुख उपाययोजना खालीलप्रमाणे आहेत:

नियुक्तीची प्रक्रिया:

  • न्याधीशांची नियुक्ती ही कार्यकारी मंडळाच्या (Executive) हस्तक्षेप विनाcollegium प्रणालीद्वारे केली जाते.
  • कॉलेजियम प्रणालीमध्ये सर्वोच्च न्यायालयातील सर्वात वरिष्ठ न्यायाधीशांचा समावेश असतो, जे न्यायाधीशांच्या नियुक्ती आणि बदलीवर लक्ष ठेवतात.

कार्य tenure सुरक्षा:

  • न्याधीशांना निश्चित कार्यकाळ असतो आणि त्यांना सहजपणे पदावरून दूर करता येत नाही.
  • त्यांना केवळ सिद्ध गैरवर्तन किंवा अक्षमतेच्या आधारावर महाभियोग (Impeachment) प्रक्रियेद्वारेच पदावरून दूर केले जाऊ शकते, जी एक अत्यंत कठीण प्रक्रिया आहे.

आर्थिक सुरक्षा:

  • न्याधीशांचे वेतन आणि भत्ते निश्चित असतात आणि ते विधानमंडळाच्या (Legislature) मंजुरीवर अवलंबून नसतात.
  • त्यांच्या सेवाशर्तींमध्ये त्यांच्या कार्यकाळात प्रतिकूल बदल करता येत नाहीत.

प्रशासकीय स्वायत्तता:

  • न्यायमंडळाला आपले कामकाज स्वतःच्या नियमांनुसार चालवण्याचा अधिकार आहे.
  • न्यायालयाचे प्रशासकीय खर्च सरकारद्वारे पुरवले जातात, परंतु न्यायालयीन प्रशासनावर सरकारचा थेट हस्तक्षेप नसतो.

न्यायिक पुनरावलोकन (Judicial Review):

  • न्यायालयाला कायदे आणि सरकारी आदेशांचे पुनरावलोकन करण्याचा अधिकार आहे.
  • जर एखादा कायदा किंवा आदेश संविधानाचे उल्लंघन करत असेल, तर न्यायालय त्याला अवैध ठरवू शकते.

अनादर कायद्यापासून संरक्षण:

  • न्यायालयाच्या अवमानासाठी शिक्षा देण्याचा अधिकार न्यायमंडळाला आहे, जो त्यांची प्रतिष्ठा आणि अधिकार राखतो.
  • या अधिकारामुळे न्यायमंडळ आपल्या निर्णयांचे पालन सुनिश्चित करू शकते.

कार्यकारी हस्तक्षेप नसणे:

  • न्यायपालिकेच्या कामात कार्यकारी मंडळाचा हस्तक्षेप असू नये यासाठी कायद्याने तरतूद आहे.
  • न्यायाधीशांना कोणत्याही दबावाशिवाय आपले कार्य करण्याची मुभा असते.

या उपायांमुळे भारतीय न्यायमंडळ अधिक स्वतंत्र, निष्पक्ष आणि सक्षमपणे कार्य करू शकते.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

उत्तर लिहिले · 1/6/2025
कर्म · 1180

Related Questions

न्यायमंडळाचे स्वातंत्र्य म्हणजे काय?
भारताच्या न्यायमंडळाची रचना सांगा?
न्याय मंडळाची कार्ये थोडक्यात सांगा?
भारतात न्यायमंडळ स्वतंत्र आहे का?
न्याय मंडळाचे प्राथमिक कार्य काय आहे?
व्यक्ती स्वातंत्र्याच्या रक्षणात न्यायालयाची भूमिका कोणती ते स्पष्ट करा?
न्याय संस्थेची कार्ये थोडक्यात लिहा?