मार्गदर्शक तत्त्वे आणि मूलभूत अधिकार यांचा परस्परसंबंध:

मूलभूत अधिकार:

• हे अधिकार व्यक्तीला राज्याच्या विरोधात मिळतात.
• हे अधिकार न्यायप्रविष्ट आहेत, म्हणजे या अधिकारांचे उल्लंघन झाल्यास न्यायालयीनMargdarshan हस्तक्षेप शक्य आहे.
• उदाहरणार्थ, भाषण आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, धार्मिक स्वातंत्र्य.

मार्गदर्शक तत्त्वे:

• ही तत्त्वे राज्याला धोरणे ठरवताना मार्गदर्शन करतात.
• ही तत्त्वे न्यायप्रविष्ट नाहीत, म्हणजे त्यांच्या उल्लंघनासाठी न्यायालयात जाता येत नाही.
• उदाहरणार्थ, समान कामासाठी समान वेतन, पर्यावरणाचे संरक्षण.

परस्पर संबंध:

• पूरक: मूलभूत अधिकार व्यक्तीच्या हक्कांचे संरक्षण करतात, तर मार्गदर्शक तत्त्वे सामाजिक आणि आर्थिक ध्येये साध्य करण्याचा प्रयत्न करतात.
• सामंजस्य: मूलभूत अधिकार आणि मार्गदर्शक तत्त्वे एकमेकांना पूरक असल्याने, दोघांमध्ये संघर्ष झाल्यास सामंजस्याने तोडगा काढण्याचा प्रयत्न केला जातो.
• सामाजिक न्याय: मार्गदर्शक तत्त्वे मूलभूत अधिकारांना सामाजिक न्याय मिळवून देण्यास मदत करतात.

थोडक्यात, मूलभूत अधिकार व्यक्तीला संरक्षण देतात, तर मार्गदर्शक तत्त्वे राज्याला जनकल्याणासाठी मार्गदर्शन करतात.