हे कसे काम करते:

• पैशांचा पुरवठा वाढवणे: जेव्हा RBI रोखे खरेदी करते, तेव्हा ती बँकांना पैसे देते. बँकांकडे जास्त पैसा असल्याने, त्या अधिक कर्ज देऊ शकतात, ज्यामुळे बाजारात पैशांचा पुरवठा वाढतो.
• पैशांचा पुरवठा कमी करणे: जेव्हा RBI रोखे विकते, तेव्हा बँकांकडून पैसे घेतले जातात. त्यामुळे बँकांकडे कमी पैसा राहतो आणि त्या कमी कर्ज देऊ शकतात, ज्यामुळे बाजारात पैशांचा पुरवठा कमी होतो.

उद्देश:

• महागाई (inflation) नियंत्रित करणे: पैशांचा पुरवठा कमी करून, RBI महागाई नियंत्रित करू शकते.
• आर्थिक वाढ (economic growth) उत्तेजित करणे: पैशांचा पुरवठा वाढवून, RBI आर्थिक वाढ उत्तेजित करू शकते.

उदाहरण: समजा, महागाई खूप वाढली आहे. RBI बाजारातून रोखे विकून पैशांचा पुरवठा कमी करेल. यामुळे लोकांकडे खर्च करण्यासाठी कमी पैसे असतील आणि मागणी कमी होईल, ज्यामुळे महागाई कमी होण्यास मदत होईल.

अधिक माहितीसाठी, आपण रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाच्या वेबसाइटला भेट देऊ शकता: RBI website