व्यापार
या सिद्धांताला अनुसरून, इंग्लंडने अमेरिकन वसाहतींसाठी अनेक कायदे केले:
१.Navigation Acts (navigation कायदे): या कायद्यानुसार, वसाहतींमधील व्यापार फक्त इंग्लिश जहाजांमधूनच केला जाऊ शकत होता. विशिष्ट वस्तू, जसे की तंबाखू आणि साखर, फक्त इंग्लंडलाच पाठवण्याची परवानगी होती.
अंमलबजावणी: हे कायदे सुरुवातीला कडकपणे लागू केले गेले नाहीत, त्यामुळे वसाहतींनी मोठ्या प्रमाणावर तस्करी (smuggling) केली. नंतर, इंग्लंडने कस्टम अधिकारी (custom officers) वाढवले आणि कायद्यांचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कठोर कारवाई केली.
२. Stamp Act ( स्टॅम्प ऍक्ट): या कायद्यानुसार, वसाहतींमधील छापील कागदपत्रांवर स्टॅम्प ड्यूटी (stamp duty) लावण्यात आली. वर्तमानपत्रे, कायदेशीर कागदपत्रे, आणि इतर व्यावसायिक कागदपत्रांवर हे स्टॅम्प्स असणे आवश्यक होते.
अंमलबजावणी: या कायद्याला वसाहतींनी जोरदार विरोध केला. 'प्रतिनिधित्व नाही, कर नाही' (No taxation without representation) अशी घोषणा देण्यात आली, कारण वसाहतींना ब्रिटिश संसदेत प्रतिनिधित्व मिळत नव्हते. विरोधामुळे हा कायदा रद्द करण्यात आला.
३. Townshend Acts (टाउनशेंड ऍक्ट्स): या कायद्यांनुसार, चहा, काच, कागद आणि रंगासारख्या वस्तूंवर कर लावण्यात आले. या करांचा उद्देश वसाहतींच्या प्रशासनाचा खर्च भागवणे हा होता.
अंमलबजावणी: वसाहतींनी या कायद्यांनाही विरोध केला आणि ब्रिटिश वस्तूंवर बहिष्कार टाकला. बोस्टन टी पार्टी (Boston Tea Party) सारख्या घटना घडल्या, ज्यात वसाहतीतील लोकांनी चहा समुद्रात फेकून दिला. यामुळे इंग्लंडने आणखी कठोर उपाययोजना केल्या.
४. Intolerable Acts (इंटोलरेबल ऍक्ट्स): बोस्टन टी पार्टीनंतर इंग्लंडने हे कायदे लागू केले, ज्यामुळे वसाहतींवर आणखी निर्बंध आले. बोस्टन बंदर बंद करण्यात आले आणि वसाहतींमधील स्व-शासनाचे अधिकार कमी करण्यात आले.
अंमलबजावणी: या कायद्यांमुळे वसाहतींमध्ये असंतोष वाढला आणि अमेरिकन क्रांतीची (American Revolution) सुरुवात झाली.
या कायद्यांच्या अंमलबजावणीमुळे वसाहती आणि इंग्लंड यांच्यातील संबंध बिघडले आणि अमेरिकेच्या स्वातंत्र्य लढ्याला (freedom fight) चालना मिळाली.
उत्तर एआय (Uttar AI) येथे, अंतर्गत व्यापार आणि विदेशी व्यापार यांच्यातील काही महत्वाचे फरक स्पष्ट केले आहेत:
- अर्थ (अर्थ)
- अंतर्गत व्यापार: देशाच्या भौगोलिक सीमांमध्ये होणाऱ्या व्यापाराला अंतर्गत व्यापार म्हणतात. यात वस्तू आणि सेवांची खरेदी-विक्री देशांतर्गत केली जाते.
- विदेशी व्यापार: दोन किंवा अधिक देशांदरम्यान होणाऱ्या व्यापाराला विदेशी व्यापार म्हणतात. यात वस्तू आणि सेवांची आयात (Import) व निर्यात (Export) केली जाते.
- पक्षकार (पक्षकार)
- अंतर्गत व्यापार: यात देशातील नागरिक आणि कंपन्या सहभागी असतात.
- विदेशी व्यापार: यात वेगवेगळ्या देशांतील नागरिक आणि कंपन्या सहभागी असतात.
- चलन (चलन)
- अंतर्गत व्यापार: देशातील चलनामध्ये व्यवहार होतो.
- विदेशी व्यापार: वेगवेगळ्या देशांच्या चलनामध्ये किंवा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यताप्राप्त चलनात (उदा. USD) व्यवहार होतो.
- नियम आणि कायदे (नियम आणि कायदे)
- अंतर्गत व्यापार: देशाच्या कायद्यानुसार आणि नियमांनुसार चालतो.
- विदेशी व्यापार: आंतरराष्ट्रीय व्यापार नियमांनुसार आणि दोन देशांदरम्यान झालेल्या करारांनुसार चालतो.
- कर (Tax)
- अंतर्गत व्यापार: यात VAT, GST सारखे कर लागतात.
- विदेशी व्यापार: यात आयात शुल्क (Customs duty) आणि निर्यात शुल्क (Export duty) सारखे कर लागतात.
- दळणवळण (Communication)
- अंतर्गत व्यापार: दळणवळण सोपे आणि जलद असते.
- विदेशी व्यापार: दळणवळण अधिक वेळ घेणारे आणि खर्चिक असते.
- भाषा आणि संस्कृती (भाषा आणि संस्कृती)
- अंतर्गत व्यापार: भाषा आणि संस्कृती समान असल्याने व्यवहार करणे सोपे होते.
- विदेशी व्यापार: भाषा आणि संस्कृती वेगळी असल्याने संवाद साधण्यात अडचणी येऊ शकतात.
घाऊक व्यापाराची कार्ये खालीलप्रमाणे:
- मालाची जुळवाजुळव (Assembling): घाऊक व्यापारी उत्पादकांकडून मोठ्या प्रमाणात माल खरेदी करतात आणि त्याचे वर्गीकरण, प्रतवारी करून मालाची जुळवाजुळव करतात.
- साठवणूक (Warehousing): घाऊक व्यापारी मोठ्या प्रमाणावर माल साठवून ठेवतात. त्यामुळे उत्पादकांना सतत उत्पादन करता येते आणि बाजारपेठेत मागणीनुसार माल पुरवता येतो.
- वितरण (Distribution): घाऊक व्यापारी मालाचे लहान भागांमध्ये विभाजन करून किरकोळ विक्रेत्यांना माल पुरवतात.
- वाहतूक (Transportation): घाऊक व्यापारी उत्पादकांकडून माल मोठ्या प्रमाणावर खरेदी करून तो आपल्या गोदामांपर्यंत पोहोचवतात आणि तेथून किरकोळ विक्रेत्यांपर्यंत माल पोहोचवतात.
- जोखीम स्वीकारणे (Risk Bearing): घाऊक व्यापारी मोठ्या प्रमाणावर माल साठवून ठेवतात, त्यामुळे नैसर्गिक आपत्ती, मागणीतील बदल किंवा किमतीतील चढउतारामुळे होणारे नुकसान ते सहन करतात.
- बाजारपेठेची माहिती (Market Information): घाऊक व्यापारी किरकोळ विक्रेत्यांकडून आणि ग्राहकांकडून बाजारपेठेची माहिती गोळा करतात आणि ती उत्पादकांना पुरवतात. त्यामुळे उत्पादकांना मागणीनुसार उत्पादन करणे शक्य होते.
- वित्तपुरवठा (Financing): घाऊक व्यापारी अनेकदा उत्पादकांना आणि किरकोळ विक्रेत्यांना मालासाठीcredit (उधारी) देतात.
- विक्री प्रोत्साहन (Sales Promotion): घाऊक व्यापारी किरकोळ विक्रेत्यांना विक्री वाढवण्यासाठी विविध योजना पुरवतात, जसे की जाहिरात, व्यापारी सवलती आणि प्रदर्शन.
या कार्यांमुळे घाऊक व्यापारी उत्पादक आणि किरकोळ विक्रेता यांच्यातील दुवा म्हणून काम करतात.
पारडे जड पडणे या वाक्प्रचाराचा अर्थ खालीलप्रमाणे आहे:
- एखाद्या गोष्टीचा किंवा व्यक्तीचा प्रभाव वाढणे.
- एखाद्या बाजूला जास्त महत्त्व प्राप्त होणे.
- एखाद्या व्यक्तीची सरशी होणे किंवा कोणीतरी जिंकणे.
उदाहरणार्थ:
"वादविवादात रमेशचे पारडे जड पडले."
" निवडणुकीत विरोधकांपेक्षा सत्ताधारी पक्षाचे पारडे जड दिसत आहे."
अधिक माहितीसाठी:
व्यापार म्हणजे काय?
व्यापार म्हणजे वस्तू व सेवांची खरेदी-विक्री. एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीकडे किंवा एका संस्थेकडून दुसऱ्या संस्थेकडे वस्तू आणि सेवांची देवाणघेवाण करणे म्हणजे व्यापार. हा विनिमय (exchange) पैसे, वस्तू किंवा इतर सेवांच्या माध्यमातून होऊ शकतो. व्यापार हा खरेदीदार आणि विक्रेता दोघांनाही फायदेशीर असतो.
व्यापाराची विविध साधने:
-
किरकोळ व्यापार (Retail Trade):
किरकोळ व्यापार म्हणजे थेट ग्राहकांना वस्तू विकणे. यामध्ये दुकानदार थेट ग्राहकांना वस्तू विकतात.
-
घाऊक व्यापार (Wholesale Trade):
घाऊक व्यापार म्हणजे मोठ्या प्रमाणात वस्तू खरेदी करून त्या किरकोळ विक्रेत्यांना विकणे. यामध्ये उत्पादक किंवा वितरक यांच्याकडून मोठ्या प्रमाणात माल खरेदी केला जातो.
-
आयात व्यापार (Import Trade):
आयात व्यापार म्हणजे परदेशातून वस्तू आणि सेवा आपल्या देशात मागवणे. जेव्हा एखादा देश दुसऱ्या देशातून वस्तू खरेदी करतो, तेव्हा तो आयात व्यापार असतो.
-
निर्यात व्यापार (Export Trade):
निर्यात व्यापार म्हणजे आपल्या देशातील वस्तू आणि सेवा परदेशात विकणे. जेव्हा एखादा देश दुसऱ्या देशाला वस्तू विकतो, तेव्हा तो निर्यात व्यापार असतो.
-
अंतर्देशीय व्यापार (Inland Trade):
अंतर्देशीय व्यापार म्हणजे देशाच्या आत वस्तू आणि सेवांची खरेदी-विक्री करणे. हा व्यापार राज्या-राज्यात किंवा शहरा-शहरात होतो.
-
आंतरराष्ट्रीय व्यापार (International Trade):
आंतरराष्ट्रीय व्यापार म्हणजे दोन किंवा अधिक देशांमध्ये वस्तू आणि सेवांची देवाणघेवाण करणे. हा व्यापार जागतिक स्तरावर चालतो.
-
ऑनलाइन व्यापार (Online Trade):
ऑनलाइन व्यापार म्हणजे इंटरनेटच्या माध्यमातून वस्तू आणि सेवांची खरेदी-विक्री करणे. आजकाल हा व्यापार खूप लोकप्रिय आहे.