व्यापार

घाऊक व्यापारी आणि किरकोळ व्यापारी यांच्यातील काही प्रमुख फरक खालीलप्रमाणे आहेत:

• अर्थ:

  घाऊक व्यापारी: घाऊक व्यापारी मोठ्या प्रमाणात वस्तू उत्पादकांकडून खरेदी करतात आणि ते किरकोळ विक्रेत्यांना किंवा इतर घाऊक विक्रेत्यांना विकतात.

  किरकोळ व्यापारी: किरकोळ व्यापारी थेट ग्राहकांना वस्तू विकतात.

• खरेदी आणि विक्री:

  घाऊक व्यापारी: हे मोठ्या प्रमाणात वस्तू खरेदी करतात आणि लहान प्रमाणात किरकोळ विक्रेत्यांना विकतात.

  किरकोळ व्यापारी: हे घाऊक विक्रेत्यांकडून लहान प्रमाणात वस्तू खरेदी करतात आणि ग्राहकांना त्यांच्या गरजेनुसार वस्तू विकतात.

• ग्राहक:

  घाऊक व्यापारी: यांचे ग्राहक सामान्यतः किरकोळ व्यापारी, व्यावसायिक ग्राहक किंवा इतर घाऊक व्यापारी असतात.

  किरकोळ व्यापारी: यांचे ग्राहक अंतिम वापरकर्ते असतात, जे वस्तूंचा उपभोग घेतात.

• किंमत:

  घाऊक व्यापारी: हे किरकोळ विक्रेत्यांपेक्षा कमी किमतीत वस्तू विकतात, कारण ते मोठ्या प्रमाणात वस्तू खरेदी करतात.

  किरकोळ व्यापारी: हे घाऊक विक्रेत्यांपेक्षा जास्त किमतीत वस्तू विकतात, कारण ते ग्राहकांना लहान प्रमाणात वस्तू विकतात आणि त्यांना साठवणूक खर्च, व्यवस्थापन खर्च आणि नफा देखील मिळवायचा असतो.

• मध्यस्थ:

  घाऊक व्यापारी: हे उत्पादक आणि किरकोळ व्यापारी यांच्यातील मध्यस्थ म्हणून काम करतात.

  किरकोळ व्यापारी: हे अंतिम ग्राहक आणि घाऊक व्यापारी यांच्यातील दुवा म्हणून काम करतात.

• जाहिरात आणि विपणन:

  घाऊक व्यापारी: यांना जाहिरात आणि विपणन खर्चाची जास्त गरज नसते, कारण त्यांचे ग्राहक व्यावसायिक असतात.

  किरकोळ व्यापारी: यांना जाहिरात आणि विपणनावर जास्त लक्ष केंद्रित करावे लागते, कारण त्यांना मोठ्या संख्येने ग्राहकांना आकर्षित करायचे असते.

थोडक्यात, घाऊक व्यापारी मोठ्या प्रमाणात वस्तू खरेदी करून किरकोळ विक्रेत्यांना विकतात, तर किरकोळ व्यापारी घाऊक विक्रेत्यांकडून वस्तू खरेदी करून अंतिम ग्राहकांना विकतात.

इंग्लंडचा व्यापार विषयक सिद्धांत (Mercantilism) असा होता की देशाने जास्तीत जास्त निर्यात करावी आणि कमीimport करावी, ज्यामुळे देशातील सोने-चांदी वाढेल. या सिद्धांतानुसार, अमेरिकन वसाहती इंग्लंडसाठी कच्चा माल पुरवणार होत्या आणि इंग्लंडमध्ये तयार झालेला माल खरेदी करणार होत्या. यामुळे इंग्लंडला भरपूर नफा मिळत होता.

या सिद्धांताला अनुसरून, इंग्लंडने अमेरिकन वसाहतींसाठी अनेक कायदे केले:

१.Navigation Acts (navigation कायदे): या कायद्यानुसार, वसाहतींमधील व्यापार फक्त इंग्लिश जहाजांमधूनच केला जाऊ शकत होता. विशिष्ट वस्तू, जसे की तंबाखू आणि साखर, फक्त इंग्लंडलाच पाठवण्याची परवानगी होती.

अंमलबजावणी: हे कायदे सुरुवातीला कडकपणे लागू केले गेले नाहीत, त्यामुळे वसाहतींनी मोठ्या प्रमाणावर तस्करी (smuggling) केली. नंतर, इंग्लंडने कस्टम अधिकारी (custom officers) वाढवले आणि कायद्यांचे उल्लंघन करणाऱ्यांवर कठोर कारवाई केली.
२. Stamp Act ( स्टॅम्प ऍक्ट): या कायद्यानुसार, वसाहतींमधील छापील कागदपत्रांवर स्टॅम्प ड्यूटी (stamp duty) लावण्यात आली. वर्तमानपत्रे, कायदेशीर कागदपत्रे, आणि इतर व्यावसायिक कागदपत्रांवर हे स्टॅम्प्स असणे आवश्यक होते.

अंमलबजावणी: या कायद्याला वसाहतींनी जोरदार विरोध केला. 'प्रतिनिधित्व नाही, कर नाही' (No taxation without representation) अशी घोषणा देण्यात आली, कारण वसाहतींना ब्रिटिश संसदेत प्रतिनिधित्व मिळत नव्हते. विरोधामुळे हा कायदा रद्द करण्यात आला.
३. Townshend Acts (टाउनशेंड ऍक्ट्स): या कायद्यांनुसार, चहा, काच, कागद आणि रंगासारख्या वस्तूंवर कर लावण्यात आले. या करांचा उद्देश वसाहतींच्या प्रशासनाचा खर्च भागवणे हा होता.

अंमलबजावणी: वसाहतींनी या कायद्यांनाही विरोध केला आणि ब्रिटिश वस्तूंवर बहिष्कार टाकला. बोस्टन टी पार्टी (Boston Tea Party) सारख्या घटना घडल्या, ज्यात वसाहतीतील लोकांनी चहा समुद्रात फेकून दिला. यामुळे इंग्लंडने आणखी कठोर उपाययोजना केल्या.
४. Intolerable Acts (इंटोलरेबल ऍक्ट्स): बोस्टन टी पार्टीनंतर इंग्लंडने हे कायदे लागू केले, ज्यामुळे वसाहतींवर आणखी निर्बंध आले. बोस्टन बंदर बंद करण्यात आले आणि वसाहतींमधील स्व-शासनाचे अधिकार कमी करण्यात आले.

अंमलबजावणी: या कायद्यांमुळे वसाहतींमध्ये असंतोष वाढला आणि अमेरिकन क्रांतीची (American Revolution) सुरुवात झाली.
या कायद्यांच्या अंमलबजावणीमुळे वसाहती आणि इंग्लंड यांच्यातील संबंध बिघडले आणि अमेरिकेच्या स्वातंत्र्य लढ्याला (freedom fight) चालना मिळाली.

1. सिल्क (Silk / रेशीम) – चीनमधील रेशीम फार प्रसिद्ध असून भारतीय बाजारात त्याला चांगली मागणी होती.

2. पॉलिस्टर फॅब्रिक (Polyester Fabric) – हे स्वस्त, टिकाऊ आणि विविध रंगांमध्ये उपलब्ध असल्यामुळे भारतीय कापड उद्योगात मोठ्या प्रमाणावर वापरले जात होते.

3. रेयॉन आणि विस्कोस (Rayon & Viscose) – हे दोन्ही फॅब्रिक सौम्य आणि आरामदायक असतात, त्यामुळे कुर्ते, साड्या, ड्रेस मटेरियल्स यामध्ये यांचा वापर मोठ्या प्रमाणावर होत असे.

4. निटेड फॅब्रिक (Knitted Fabric) – टी-शर्ट्स आणि स्पोर्ट्सवेअर बनवण्यासाठी वापरले जाते, भारतात यालाही चांगली मागणी होती.

भारतातील कापड उद्योगात ही कापडे प्रिंटिंग, डाईंग, आणि तयार कपड्यांमध्ये वापरण्यासाठी चीनमधून मोठ्या प्रमाणात आयात केली जात असत.

उत्तर एआय (Uttar AI) येथे, अंतर्गत व्यापार आणि विदेशी व्यापार यांच्यातील काही महत्वाचे फरक स्पष्ट केले आहेत:

घाऊक व्यापाराची कार्ये खालीलप्रमाणे:

1. मालाची जुळवाजुळव (Assembling): घाऊक व्यापारी उत्पादकांकडून मोठ्या प्रमाणात माल खरेदी करतात आणि त्याचे वर्गीकरण, प्रतवारी करून मालाची जुळवाजुळव करतात.
2. साठवणूक (Warehousing): घाऊक व्यापारी मोठ्या प्रमाणावर माल साठवून ठेवतात. त्यामुळे उत्पादकांना सतत उत्पादन करता येते आणि बाजारपेठेत मागणीनुसार माल पुरवता येतो.
3. वितरण (Distribution): घाऊक व्यापारी मालाचे लहान भागांमध्ये विभाजन करून किरकोळ विक्रेत्यांना माल पुरवतात.
4. वाहतूक (Transportation): घाऊक व्यापारी उत्पादकांकडून माल मोठ्या प्रमाणावर खरेदी करून तो आपल्या गोदामांपर्यंत पोहोचवतात आणि तेथून किरकोळ विक्रेत्यांपर्यंत माल पोहोचवतात.
5. जोखीम स्वीकारणे (Risk Bearing): घाऊक व्यापारी मोठ्या प्रमाणावर माल साठवून ठेवतात, त्यामुळे नैसर्गिक आपत्ती, मागणीतील बदल किंवा किमतीतील चढउतारामुळे होणारे नुकसान ते सहन करतात.
6. बाजारपेठेची माहिती (Market Information): घाऊक व्यापारी किरकोळ विक्रेत्यांकडून आणि ग्राहकांकडून बाजारपेठेची माहिती गोळा करतात आणि ती उत्पादकांना पुरवतात. त्यामुळे उत्पादकांना मागणीनुसार उत्पादन करणे शक्य होते.
7. वित्तपुरवठा (Financing): घाऊक व्यापारी अनेकदा उत्पादकांना आणि किरकोळ विक्रेत्यांना मालासाठीcredit (उधारी) देतात.
8. विक्री प्रोत्साहन (Sales Promotion): घाऊक व्यापारी किरकोळ विक्रेत्यांना विक्री वाढवण्यासाठी विविध योजना पुरवतात, जसे की जाहिरात, व्यापारी सवलती आणि प्रदर्शन.

या कार्यांमुळे घाऊक व्यापारी उत्पादक आणि किरकोळ विक्रेता यांच्यातील दुवा म्हणून काम करतात.

पारडे जड पडणे या वाक्प्रचाराचा अर्थ खालीलप्रमाणे आहे:

• एखाद्या गोष्टीचा किंवा व्यक्तीचा प्रभाव वाढणे.
• एखाद्या बाजूला जास्त महत्त्व प्राप्त होणे.
• एखाद्या व्यक्तीची सरशी होणे किंवा कोणीतरी जिंकणे.

उदाहरणार्थ:

"वादविवादात रमेशचे पारडे जड पडले."

" निवडणुकीत विरोधकांपेक्षा सत्ताधारी पक्षाचे पारडे जड दिसत आहे."

अधिक माहितीसाठी:

• शब्दकोश.कॉम