भाषेच्या निवेदन परतीचा (निवेदन प्रत्यावर्तन) थोडक्यात परिचय:

निवेदन प्रत्यावर्तन (इंग्रजी: Speech Acts):

• निवेदन प्रत्यावर्तन ही भाषा विज्ञानातील एक संकल्पना आहे.
• ही संकल्पना आपल्याला भाषेचा उपयोग केवळ माहिती देण्यासाठीच नाही, तर काहीतरी कृती करण्यासाठी किंवा काहीतरी साध्य करण्यासाठी कसा केला जातो हे स्पष्ट करते.
• म्हणजेच, आपण बोलतो तेव्हा केवळ शब्द उच्चारत नाही, तर त्या शब्दांच्या माध्यमातून काहीतरी 'कृत्य' करतो.

उदाहरणार्थ:

• "मी तुम्हाला मदत करेन" हे वाक्य केवळ माहिती देत नाही, तर मदतीची Offer (प्रस्ताव)देते.
• "दार उघडा" हे वाक्य केवळ माहिती नाही, तर केलेली Request (विनंती) आहे.
• "मी शपथ घेतो" हे वाक्य केवळ माहिती नाही, तर Promise (वचन) आहे.

निवेदन प्रत्यावर्तनाचे प्रकार:

1. वक्तृत्व (Locutionary Act): फक्त शब्द उच्चारणे.
2. अभिभाषण (Illocutionary Act): बोलण्यामागील हेतू (Intent). जसे की: विचारणे, आज्ञा देणे, विनंती करणे, इत्यादी.
3. परिणाम (Perlocutionary Act): बोलण्याचा श्रोत्यावर होणारा परिणाम.

ॲस्टिन आणि सर्ल यांचे योगदान: निवेदन प्रत्यावर्तनाची संकल्पना विकसित करण्यात जे. एल. ॲस्टिन (J. L. Austin) आणि जॉन सर्ल (John Searle) या विचारवंतांचे महत्त्वपूर्ण योगदान आहे.

महत्व: निवेदन प्रत्यावर्तन आपल्याला भाषेच्या कार्यात्मक (Functional) बाजू समजून घेण्यास मदत करते.

अधिक माहितीसाठी आपण भाषा विज्ञाना संबंधित पुस्तके आणि लेख वाचू शकता.