ग्राहकांची हक्क व कर्तव्ये सांगून त्यांचे उदाहरणासह थोडक्यात स्पष्टीकरण करा?
- सुरक्षेचा हक्क: ग्राहकांना त्यांच्या जीवनास आणि आरोग्यास धोकादायक असलेल्या वस्तू आणि सेवांपासून सुरक्षित राहण्याचा हक्क आहे.
उदाहरण: सदोष विद्युत उपकरणामुळे (Electrical appliance) ग्राहकाला विजेचा धक्का बसल्यास, तो त्याच्या सुरक्षेच्या हक्काचे उल्लंघन आहे.
- माहितीचा हक्क: वस्तू व सेवांची गुणवत्ता, प्रमाण, शुद्धता, किंमत इत्यादींविषयी माहिती मिळवण्याचा ग्राहकांना हक्क आहे, जेणेकरून त्याला योग्य निवड करता येईल.
उदाहरण: औषध खरेदी करताना त्याची अंतिम मुदत (expiry date) तपासणे.
- निवडीचा हक्क: विविध प्रकारच्या वस्तू व सेवा उपलब्ध असल्यास, ग्राहक आपली आवडीची वस्तू निवडू शकतो.
उदाहरण: बाजारात अनेक मोबाइल कंपन्या उपलब्ध असताना, ग्राहक आपल्या गरजेनुसार कोणताही मोबाइल निवडू शकतो.
- ऐकले जाण्याचा हक्क: ग्राहकांच्या तक्रारी व समस्या योग्य ठिकाणी ऐकल्या जाव्यात आणि त्यांचे निवारण केले जावे.
उदाहरण: एखाद्या उत्पादनाबद्दल तक्रार असल्यास, कंपनीने त्या तक्रारीचे निवारण करणे आवश्यक आहे.
- निवारण मिळवण्याचा हक्क: ग्राहकाला झालेल्या नुकसानी भरपाई मिळवण्याचा हक्क आहे.
उदाहरण: सदोष उत्पादनामुळे नुकसान झाल्यास, ग्राहक नुकसान भरपाई मागू शकतो.
- ग्राहक शिक्षणाचा हक्क: ग्राहकांना त्यांच्या हक्कांविषयी आणि कायद्यांविषयी माहिती असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून त्यांचे शोषण होणार नाही.
उदाहरण: ग्राहक संरक्षण कायद्याबद्दल माहिती असणे.
- जागरूकता: वस्तू व सेवा खरेदी करताना जागरूक राहणे आणि পণ குறித்த सर्व माहितीを取得 करना आवश्यक आहे.
उदाहरण: खरेदी करताना वस्तूची किंमत, गुणवत्ता आणि अंतिम मुदत तपासणे.
- तक्रार नोंदवणे: वस्तू किंवा सेवेत दोष आढळल्यास, त्याची त्वरित तक्रार करणे.
उदाहरण: खराब झालेले उत्पादन परत करणे किंवा त्याबद्दल कंपनीकडे तक्रार नोंदवणे.
- खरेदीची पावती (बिल) घेणे: खरेदी केल्यानंतर नेहमी पावती (बिल) घेणे.
उदाहरण: वॉरंटी कालावधीत (warranty period) पावती सादर करणे आवश्यक असते.
- मानक चिन्हे (Standard Marks) तपासणे: ISI, Agmark सारखी मानक चिन्हे पाहूनच वस्तू खरेदी करणे.
उदाहरण: electrical वस्तू खरेदी करताना ISI मार्क पाहणे.
- योग्य वापर: वस्तू व सेवांचा योग्य आणि सुरक्षित वापर करणे.
उदाहरण: उत्पादकाने दिलेल्या सूचनांनुसार वस्तू वापरणे.