नैसर्गिक आपत्ती ही अशी आपत्ती आहे जी निसर्गातून उद्भवते, जसे की भूकंप, पूर, वादळ, त्सुनामी, ज्वालामुखीचा उद्रेक, दुष्काळ, बर्फवृष्टी इत्यादी. मानवनिर्मित आपत्ती ही अशी आपत्ती आहे जी मानवी क्रियाकलापांमुळे उद्भवते, जसे की आग, दहशतवाद, युद्ध, अपघात इत्यादी.

नैसर्गिक आपत्ती टाळणे अशक्य आहे, परंतु त्यांचे परिणाम कमी करण्यासाठी उपाययोजना केल्या जाऊ शकतात. काही महत्त्वाच्या उपाययोजना खालीलप्रमाणे आहेत:

आपत्ती व्यवस्थापन योजना तयार करणे आणि त्याची अंमलबजावणी करणे.

आपत्ती जागरूकता वाढवणे आणि लोकांना आपत्ती व्यवस्थापन कौशल्ये शिकवणे.

आपत्तीसाठी आवश्यक साधनसामग्री आणि संसाधने उपलब्ध करून देणे.

आपत्तीग्रस्तांना मदत करण्यासाठी आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा तयार करणे.

मानवनिर्मित आपत्ती टाळण्यासाठीही उपाययोजना केल्या जाऊ शकतात. काही महत्त्वाच्या उपाययोजना खालीलप्रमाणे आहेत:

सुरक्षितता नियमांचे पालन करणे.

धोकादायक ठिकाणे टाळणे.

आपत्ती व्यवस्थापन कौशल्ये शिकवणे.

आपत्तीसाठी आवश्यक साधनसामग्री आणि संसाधने उपलब्ध करून देणे.

आपत्तीग्रस्तांना मदत करण्यासाठी आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणा तयार करणे.

नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित आपत्ती टाळणे अशक्य आहे, परंतु त्यांचे परिणाम कमी करण्यासाठी उपाययोजना केल्या जाऊ शकतात. या उपाययोजना केल्याने आपण आपले आणि आपल्या कुटुंबाचे संरक्षण करू शकतो.

नैसर्गिक आपत्ती म्हणजे निसर्गामध्ये अचानक घडणाऱ्या घटना, ज्यामुळे जीवित आणि मालमत्तेचे मोठे नुकसान होते.

• भूकंप
• त्सुनामी
• पूर
• दुष्काळ
• वादळे
• ज्वालामुखीचा उद्रेक
• भूस्खलन
• वणवा

मानवनिर्मित आपत्ती म्हणजे मानवी चुकांमुळे किंवा निष्काळजीपणामुळे ओढवणारी संकटे

• आग
• औद्योगिक अपघात
• दंगली
• युद्ध
• दहशतवादी हल्ले
• इमारत कोसळणे
• प्रदूषण

नैसर्गिक आणि मानवनिर्मित आपत्ती टाळण्यासाठी काही उपाययोजना करणे आवश्यक आहे:

1. पूर्व तयारी: आपत्ती व्यवस्थापनासाठी पूर्व तयारी करणे खूप महत्त्वाचे आहे. यामुळे संभाव्य धोक्यांचा अंदाज येतो आणि त्याचे व्यवस्थापन करता येते.
2. जागरूकता: लोकांना आपत्ती आणि त्यांच्या परिणामांबद्दल जागरूक करणे आवश्यक आहे. जनजागृतीमुळे लोकांना धोक्यांपासून स्वतःचा बचाव करण्यासाठी मदत होते.
3. प्रशिक्षण: लोकांना आपत्कालीन परिस्थितीत काय करावे याचे प्रशिक्षण देणे आवश्यक आहे.
4. नियोजन: आपत्ती व्यवस्थापनासाठी योग्य नियोजन करणे आवश्यक आहे.
5. तंत्रज्ञानाचा वापर: आपत्ती व्यवस्थापनासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर करणे आवश्यक आहे. यामुळे जलद आणि प्रभावी प्रतिसाद देणे शक्य होते.