शेतात वापरल्या जाणाऱ्या कंपोस्ट/जैविक खतांचे काही प्रकार खालीलप्रमाणे:

1. कंपोस्ट खत:

कंपोस्ट खत म्हणजे विविध सेंद्रिय वस्तू एकत्र करून, कुजवून खत बनवणे. यात शेण, पालापाचोळा, गवत, धान्याचा कोंडा, भाजीपाला आणि फळांचे अवशेष वापरले जातात.

2. शेणखत:

शेणखत म्हणजे जनावरांच्या शेणाचा वापर करून खत तयार करणे. शेणखत जमिनीत पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता वाढवते आणि जमिनीला आवश्यक पोषक तत्वे पुरवते.

3. गांडूळ खत:

गांडूळ खत म्हणजे गांडुळांच्या मदतीने कंपोस्ट खत बनवणे. गांडूळे सेंद्रिय वस्तू खाऊन मातीमध्ये मिसळतात, त्यामुळे खताची गुणवत्ता वाढते.

4. हिरवळीचे खत:

हिरवळीचे खत म्हणजे शेतात विशिष्ट प्रकारची हिरवी पाने असणारी झाडे वाढवून ती जमिनीत गाडणे. त्यामुळे जमिनीला नायट्रोजन मिळतो.

5. जैविक खते:

जैविक खते म्हणजे सूक्ष्मजीवांचा वापर करून खत तयार करणे. ॲझोटोबॅक्टर (Azotobacter) आणि रायझोबियम (Rhizobium) सारखे जिवाणू हवेतील नायट्रोजन जमिनीत स्थिर करतात, ज्यामुळे पिकांची वाढ चांगली होते.

उदाहरण: ॲझोटोबॅक्टर, ॲझोस्पिरिलम, स्फुरद विरघळणारे जिवाणू (Phosphorus Solubilizing Bacteria).

हे विविध प्रकारचे कंपोस्ट खते वापरून शेती अधिकimprove सुधारता येते.

अधिक माहितीसाठी:

• सेंद्रिय खत: प्रकार, फायदे आणि तयार करण्याची पद्धत