आधुनिक भारताच्या इतिहासात छायाचित्रण (Photography) एक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. याचे अनेक उपयोग आहेत:

1. ऐतिहासिक नोंदी जतन करणे: छायाचित्रे भूतकाळातील घटना, व्यक्ती आणि स्थळे जतन करतात.

   उदाहरणार्थ: स्वातंत्र्य चळवळीतील नेत्यांची छायाचित्रे, ऐतिहासिक वास्तू, आणि महत्त्वपूर्ण घटनांची दृश्य नोंद.

2. सामाजिक आणि सांस्कृतिक अभ्यास: छायाचित्रे तत्कालीन समाजाची जीवनशैली, चालीरीती, वेशभूषा आणि सांस्कृतिक वातावरण दर्शवतात.

   उदाहरणार्थ: विविध जाती-जमातींचे पारंपरिक पोशाख, सण-उत्सव, ग्रामीण जीवन इ.

3. राजकीय इतिहास: राजकीय घटना, आंदोलने आणि नेत्यांच्या कार्याची दृश्य नोंद छायाचित्रांमुळे उपलब्ध होते.

   उदाहरणार्थ: महात्मा गांधींच्या आंदोलनातील छायाचित्रे, महत्वाच्या राजकीय बैठका, ऐतिहासिक भाषणे.

4. शैक्षणिक उपयोग: इतिहास, समाजशास्त्र आणि मानववंशशास्त्र यांसारख्या विषयांच्या अभ्यासासाठी छायाचित्रे उपयुक्त ठरतात.

   उदाहरणार्थ: विद्यार्थ्यांना ऐतिहासिक घटना आणि व्यक्तींची कल्पना देण्यासाठी छायाचित्रे वापरली जातात.

5. पुरावा आणि संशोधन: छायाचित्रे ऐतिहासिक घटनांचा पुरावा म्हणून वापरली जातात. संशोधक त्यांचा उपयोग ऐतिहासिक माहिती मिळवण्यासाठी करतात.

   उदाहरणार्थ: उत्खननात सापडलेल्या वस्तू, वास्तू आणि अवशेषांची छायाचित्रे.

6. जागरूकता आणि प्रेरणा: छायाचित्रे समाजाला इतिहासाची जाणीव करून देतात आणि त्यातून प्रेरणा घेण्यास मदत करतात.

   उदाहरणार्थ: स्वातंत्र्यसैनिकांच्या त्याग आणि बलिदानाची छायाचित्रे देशभक्ती जागृत करतात.

याव्यतिरिक्त, छायाचित्रण हे त्यावेळच्या सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय परिस्थितीचे चित्रण करते, ज्यामुळे इतिहास अधिक स्पष्टपणे समजून घेण्यास मदत होते.