आधुनिक काळातील इतिहासाची साधने:

आधुनिक काळात इतिहासाच्या अभ्यासासाठी विविध प्रकारची साधने उपलब्ध आहेत. या साधनांना तीन भागांमध्ये विभागले जाते:

1. भौतिक साधने: या साधनांमध्ये इमारती, वस्तू, शिल्पे, नाणी, शस्त्रे, आणि इतर भौतिक वस्तूंचा समावेश होतो.
2. लिखित साधने: या साधनांमध्ये सरकारी कागदपत्रे, खाजगी पत्रे, diaries, प्रवासवर्णने, पुस्तके, आणि इतर लिखित सामग्रीचा समावेश होतो.
3. दृश्य-श्रव्य साधने: या साधनांमध्ये चित्रपट, दूरदर्शन कार्यक्रम, ध्वनिमुद्रणे, आणि इतर दृश्य-श्रव्य सामग्रीचा समावेश होतो.

1. भौतिक साधने:

• इमारती आणि वास्तू: सरकारी कार्यालये, निवासस्थाने, किल्ले, आणि इतर इमारती त्या वेळच्या सामाजिक, आर्थिक, आणि राजकीय परिस्थितीची माहिती देतात.
• वस्तू: त्या काळातील लोकांच्या जीवनातील वस्तू, त्यांचे राहणीमान आणि तंत्रज्ञान दर्शवतात.
• शिल्पे आणि नाणी: तत्कालीन कला, संस्कृती, आणि आर्थिक स्थितीची माहिती देतात.

2. लिखित साधने:

• सरकारी कागदपत्रे: अहवाल, करार, कायदे, आणि धोरणे इतिहासाच्या अभ्यासासाठी महत्त्वाचे आहेत.
• खाजगी पत्रे आणि diaries: व्यक्तींच्या भावना, विचार, आणि अनुभवांविषयी माहिती देतात.
• वृत्तपत्रे आणि नियतकालिके: त्या वेळच्या घटना, सामाजिक मुद्दे, आणि राजकीय विचारधारेची माहिती देतात.

3. दृश्य-श्रव्य साधने:

• चित्रपट आणि माहितीपट: ऐतिहासिक घटना आणि व्यक्तीरेखांचे चित्रण करतात.
• दूरदर्शन कार्यक्रम: त्या वेळच्या सामाजिक, सांस्कृतिक, आणि राजकीय परिस्थितीचे दर्शन घडवतात.
• ध्वनिमुद्रणे: महत्त्वाच्या व्यक्तींचे भाषणे आणि मुलाखती इतिहासाचा भाग बनतात.

या साधनांच्या आधारे, इतिहासकार भूतकाळातील घटनांचे विश्लेषण करतात आणि इतिहासाची मांडणी करतात.

अधिक माहितीसाठी:

• आधुनिक भारताचा इतिहास (ई- साहित्य)