
छायाचित्रण
साठा (Stock) आणि फोटो (Photo) यांच्यातील काही महत्त्वाचे फरक खालीलप्रमाणे:
- अर्थ: साठा म्हणजे एखाद्या कंपनीकडे किंवा व्यवसायाकडे असलेली वस्तूंची एकूण संख्या किंवा प्रमाण. यामध्ये तयार माल, कच्चा माल, अर्धवट तयार माल इत्यादींचा समावेश होतो.
- स्वरूप: हा एक भौतिक वस्तूंचा संग्रह असतो.
- उद्देश: मागणी पूर्ण करणे, उत्पादन प्रक्रिया सुरळीत ठेवणे आणि वेळेवर वस्तू उपलब्ध करणे हे साठ्याचे मुख्य उद्देश असतात.
- उदाहरण: एका दुकानात असलेले अन्नधान्य, तयार कपडे किंवा कारखान्यात तयार झालेले पार्ट्स हे साठ्याचे उदाहरण आहे.
- अर्थ: फोटो म्हणजे कॅमेऱ्याच्या साहाय्याने घेतलेले चित्र. हे दृश्य स्वरूपात असते.
- स्वरूप: हा एक प्रतिमा (image) आहे, जी कागदावर किंवा डिजिटल स्वरूपात असू शकते.
- उद्देश: आठवण म्हणून जतन करणे, माहिती देणे, कलात्मक प्रदर्शन करणे किंवा एखाद्या घटनेचे दृश्य स्वरूप दर्शवणे हे फोटोचे उद्देश असू शकतात.
- उदाहरण: लग्न समारंभाचे फोटो, वन्यजीवनाचे फोटो किंवा एखाद्या घटनेचे Documentation केलेले फोटो.
थोडक्यात: साठा हा भौतिक वस्तूंचा संग्रह आहे, तर फोटो हा दृश्यात्मक प्रतिमा आहे.
दृक कला (Visual arts) मध्ये छाया-प्रकाशाचा (Chiaroscuro) उपयोग अनेक प्रकारे केला जातो, त्यापैकी काही प्रमुख उपयोग खालीलप्रमाणे आहेत:
- आकृतीला आकार देणे: छाया आणि प्रकाश यांचा योग्य वापर करून द्विमितीय (2D) चित्राला त्रिमितीय (3D) आकार देणे. यामुळे चित्र अधिक वास्तववादी वाटते.
- भावना व्यक्त करणे: गडद रंग आणि सावल्या वापरून रहस्यमय किंवा गंभीर वातावरण तयार करणे, तर तेजस्वी रंग वापरून आनंद आणि उत्साह दर्शवणे.
- दृष्टीक्षेप (Perspective): चित्रात दूरच्या वस्तू अधिक अस्पष्ट आणि गडद रंगात दर्शवून खोली आणि अंतर दर्शवणे.
- एकाग्रता वाढवणे: विशिष्ट भागावर प्रकाश टाकून पाहणाऱ्याचे लक्ष केंद्रित करणे, ज्यामुळे तो भाग अधिक महत्त्वाचा वाटतो.
- नाट्यमयता (Drama): तीव्र विरोधाभास (High contrast) वापरून चित्रात नाट्यमयता निर्माण करणे, ज्यामुळे चित्र अधिक आकर्षक वाटते.
उदाहरणार्थ, लिओनार्डो दा विंची (Leonardo da Vinci) यांच्या चित्रांमध्ये छाया-प्रकाशाचा उत्कृष्ट वापर आढळतो.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंकला भेट देऊ शकता:
हरिहर किल्ल्याची काही छायाचित्रे:
तुम्ही या लिंकवर क्लिक करून हरिहर किल्ल्याची विविध छायाचित्रे पाहू शकता.
सिनेमॅटोग्राफी आणि फोटोग्राफी शिकण्यासाठी मुंबई आणि पुणे शहरांमध्ये अनेक संस्था आहेत. त्यापैकी काही चांगल्या संस्थांची माहिती आणि मार्गदर्शन खालीलप्रमाणे:
- फिल्म अँड टेलिव्हिजन इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया (FTII), पुणे: जरी ही संस्था पुण्यात असली तरी, भारतातील सर्वोत्तम संस्थांपैकी एक आहे. येथे प्रवेश परीक्षांच्या माध्यमातून मिळतो. FTII
- व्हिसलिंग वूड्स इंटरनॅशनल: ही एक प्रसिद्ध खाजगी संस्था आहे. येथे सिनेमॅटोग्राफीमध्ये विविध प्रकारचे अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. व्हिसलिंग वूड्स इंटरनॅशनल
- एशियन एकेडमी ऑफ फिल्म अँड टेलिव्हिजन: येथे फिल्म मेकिंग आणि फोटोग्राफीचे विविध अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. एशियन एकेडमी ऑफ फिल्म अँड टेलिव्हिजन
- फिल्म अँड टेलिव्हिजन इन्स्टिट्यूट ऑफ इंडिया (FTII): ही भारतातील एक अग्रगण्य संस्था आहे. FTII
- डॅফোडिल्स स्कूल ऑफ आर्ट अँड फोटोग्राफी: ही संस्था फोटोग्राफीच्या विविध अभ्यासक्रमांसाठी ओळखली जाते. डॅफोडील्स स्कूल ऑफ आर्ट अँड फोटोग्राफी
- संस्थेची मान्यता: अभ्यासक्रम सुरू करण्यापूर्वी संस्थेला मान्यता आहे की नाही हे तपासा.
- शिक्षकांचा अनुभव: शिक्षक अनुभवी आणि त्या क्षेत्रातील तज्ञ आहेत का, हे जाणून घ्या.
- उपकरणे आणि सुविधा: संस्थेकडे आवश्यक उपकरणे आणि स्टुडिओ आहेत का, याची खात्री करा.
- फी आणि शुल्क: संस्थेची फी आणि इतर शुल्कांबद्दल संपूर्ण माहिती घ्या.
- माजी विद्यार्थ्यांशी संपर्क: संस्थेच्या माजी विद्यार्थ्यांशी संपर्क साधून संस्थेबद्दल माहिती मिळवा.
ग्रामीण भागातील मुलांसाठी विशेष मार्गदर्शन:
- शिष्यवृत्ती: अनेक संस्था ग्रामीण भागातील मुलांसाठी शिष्यवृत्ती देतात, त्यांची माहिती घ्या.
- मार्गदर्शन: काही संस्था मार्गदर्शन कार्यक्रम आयोजित करतात, ज्यात विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन केले जाते.
फसवणूक टाळण्यासाठी:
- संस्थेच्या जाहिराती आणि दाव्यांवर पूर्णपणे विश्वास ठेवू नका.
- संस्थेबद्दल शक्य तितकी माहिती मिळवा.
- फी भरण्यापूर्वी संस्थेच्या नियमां आणि शर्ती काळजीपूर्वक वाचा.
वरील माहितीच्या आधारे, तुम्ही आपल्या आवडीनुसार आणि गरजेनुसार योग्य संस्था निवडू शकता.
आधुनिक भारताच्या इतिहासात छायाचित्रण (Photography) एक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. याचे अनेक उपयोग आहेत:
-
ऐतिहासिक नोंदी जतन करणे: छायाचित्रे भूतकाळातील घटना, व्यक्ती आणि स्थळे जतन करतात.
उदाहरणार्थ: स्वातंत्र्य चळवळीतील नेत्यांची छायाचित्रे, ऐतिहासिक वास्तू, आणि महत्त्वपूर्ण घटनांची दृश्य नोंद.
-
सामाजिक आणि सांस्कृतिक अभ्यास: छायाचित्रे तत्कालीन समाजाची जीवनशैली, चालीरीती, वेशभूषा आणि सांस्कृतिक वातावरण दर्शवतात.
उदाहरणार्थ: विविध जाती-जमातींचे पारंपरिक पोशाख, सण-उत्सव, ग्रामीण जीवन इ.
-
राजकीय इतिहास: राजकीय घटना, आंदोलने आणि नेत्यांच्या कार्याची दृश्य नोंद छायाचित्रांमुळे उपलब्ध होते.
उदाहरणार्थ: महात्मा गांधींच्या आंदोलनातील छायाचित्रे, महत्वाच्या राजकीय बैठका, ऐतिहासिक भाषणे.
-
शैक्षणिक उपयोग: इतिहास, समाजशास्त्र आणि मानववंशशास्त्र यांसारख्या विषयांच्या अभ्यासासाठी छायाचित्रे उपयुक्त ठरतात.
उदाहरणार्थ: विद्यार्थ्यांना ऐतिहासिक घटना आणि व्यक्तींची कल्पना देण्यासाठी छायाचित्रे वापरली जातात.
-
पुरावा आणि संशोधन: छायाचित्रे ऐतिहासिक घटनांचा पुरावा म्हणून वापरली जातात. संशोधक त्यांचा उपयोग ऐतिहासिक माहिती मिळवण्यासाठी करतात.
उदाहरणार्थ: उत्खननात सापडलेल्या वस्तू, वास्तू आणि अवशेषांची छायाचित्रे.
-
जागरूकता आणि प्रेरणा: छायाचित्रे समाजाला इतिहासाची जाणीव करून देतात आणि त्यातून प्रेरणा घेण्यास मदत करतात.
उदाहरणार्थ: स्वातंत्र्यसैनिकांच्या त्याग आणि बलिदानाची छायाचित्रे देशभक्ती जागृत करतात.
याव्यतिरिक्त, छायाचित्रण हे त्यावेळच्या सामाजिक, आर्थिक आणि राजकीय परिस्थितीचे चित्रण करते, ज्यामुळे इतिहास अधिक स्पष्टपणे समजून घेण्यास मदत होते.