2 उत्तरे
2
answers
भारतातील कामगार चळवळीच्या विकासासाठी ठरलेले घटक कोणते?
0
Answer link
भारतातील कामगार चळवळीच्या विकासासाठी ठरलेले घटक लिहा?
1.कामगार वर्ग हा संख्येने लहान असला तरी एका जागी काम करणारा, समान समस्यांना सामोरा जाणारा, आधुनिक समाजाच्या गरजांसाठी रावणारा असा तो वर्ग होता. त्यामुळे या वर्गाला संघटित करणे व त्यांचा आत्मविश्वास जागा करणे तुलनेने सोपे होते. भारतात इतर क्षेत्रातील जागृतीचे लोण कामगार वर्गात पसरणे स्वाभाविक होते. 2.१९०३ ते १९०८ या काळातील स्वदेशीच्या चळवळीने कामगारांमध्ये लढ्याच्या जाणिवा रुजवण्यास सुरुवात केली.
3.पहिल्या महायुद्धाच्या काळात राष्ट्रीय जागृतीला जोम प्राप्त झाला. ब्रिटिशांची दांभिक भूमिका उघड होऊ लागली. काँग्रेसने कामगार-प्रश्नांकडे अधिक लक्ष पुरवायला सुरुवात केली. बिपिनचंद्र पाल आणि जी. सुब्रमण्यम अय्यर अशा राष्ट्रीय नेत्यांनी कामगारविषयक कायद्यांची मागणी केली.
4. महायुद्धाच्या काळात भांडवलदारांनी जादा नफा कमावला; पण कामगारांचे वेतन मात्र
वाढवले नाही. उलट महागाईने व टंचाईने
त्यांच्या दैन्यात भर पडली.
5.कामगारांच्या राज्याचा पुरस्कार करणान्या साम्यवादी तत्त्वज्ञानावर आधारलेली जगातील पहिली क्रांती १९९७ मध्ये रशियात घडून आली. साम्यवादाच्या या विजयामुळे जगभराच्या कामगारांना स्फूर्ती मिळाली.
6.१९२० मध्ये आंतरराष्ट्रीय मजूर संघ (ILO) या संस्थेची स्थापना झाली आणि जगभरच्या कामगार - प्रश्नांकडे व कामगार कल्याणाकडे जगाचे लक्ष वेधले गेले.
0
Answer link
भारतातील कामगार चळवळीच्या विकासासाठी अनेक घटक कारणीभूत ठरले, त्यापैकी काही प्रमुख घटक खालीलप्रमाणे आहेत:
- औद्योगिकीकरण (Industrialization): भारतात, विशेषतः 19 व्या शतकात, औद्योगिकीकरणामुळे शहरांमध्ये कामगारांची संख्या वाढली. या कामगारांना अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागले, जसे की कमी वेतन, कामाचे जास्त तास आणि असुरक्षित कामाची परिस्थिती. यामुळे कामगार संघटना आणि चळवळी सुरू झाल्या.
- सामाजिक आणि आर्थिक विषमता (Social and Economic Inequality): भारतातील सामाजिक आणि आर्थिक विषमतेमुळे कामगारांचे शोषण वाढले. जातीभेद आणि वर्गीय भेदभावामुळे कामगारांना समान संधी मिळत नव्हत्या. या विषमतेच्या विरोधात कामगारांनी आवाज उठवला आणि चळवळींमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला.
- राजकीय विचारधारा (Political Ideologies): भारतातील कामगार चळवळीवर विविध राजकीय विचारधारांचा प्रभाव होता, जसे की समाजवाद (Socialism) आणि साम्यवाद (Communism). या विचारधारांनी कामगारांना त्यांच्या हक्कांसाठी लढण्यासाठी मार्गदर्शन केले.
- राष्ट्रीय चळवळ (National Movement): भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यात कामगार चळवळीने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. कामगारांनी ब्रिटिशांविरुद्धच्या आंदोलनात सक्रिय सहभाग घेतला आणि आपल्या मागण्यांसाठी संघर्ष केला.
- कामगार संघटना (Trade Unions): कामगार संघटनांनी कामगारांना एकत्र आणून त्यांच्या समस्यांसाठी आवाज उठवला. या संघटनांनी कामगारांच्या हक्कांसाठी सरकार आणि मालकांशी वाटाघाटी केल्या.